WISC-R Testi Hakkında Genel Bilgi

 

Dünya üzerinde kullanılan geçerliliği ve güvenirliği kanıtlanmış en yaygın uygulamadır. Zeka seviyesini(IQ) belirlememizde ve gerekli yönlendirmeleri yapmamızda yardımcı olur.

WISC-R zeka testi 1949 yılında David Weschsler tarafından meydana getirilmiştir. Daha sonra gerekli düzenlemeler yapılarak günümüzdeki haline getirilmiştir. Ortalama olarak 1-3 saat sürede test tamamlanmaktadır. Testin süresi uygulanan çocuğun performansına göre değişim göstermektedir.

WISC-R yaş grubu olarak 6-16 yaşları arasında ki çocuklara uygulanabilmektedir. Bunun üzerinde veya altında ki yaş gruplarına farklı testler uygulanmalıdır. Test zekayı oluşturan birçok özellik hakkında bize fikir verir ve çocuğu daha yakından tanımamıza yardımcı olur. Her biri genel zeka bölümünü oluşturan birden fazla yeteneği ölçen WISC-R zeka ölçeği, 12 alt testten oluşmaktadır. Bu 12 alt test sözel bölüm ve performans bölüm olmak üzere ikiye ayrılan bir sınıflama da çocuğa sunulmaktadır. Sözel bölümü oluşturan alt testle Genel Bilgi, Benzerlikler, Aritmetik, Sözcük Dağarcığı, Yargılama ve Sayı Dizisi’dir. Performans bölümündeki alt testler ise Resim Tamamlama, Küplerle Desen, Parça Birleştirme, Resim Düzenleme, Şifre ve Labirentlerden oluşmaktadır.

WISC-R Zeka Testi genel zeka bölümü hakkında bir yordama yapabilmemizi sağlarken, çocuğun test sırasındaki davranışları ve sorulara verdiği yanıtları da birebir gözlemleme şansını sunmaktadır. Bu sayede davranış problemleri ve ileride oluşabilecek kişilik bozukluklarının tanısını koyabilmede yardımcı olmaktadır. Çocuğun teste yorumu test sırasındaki sıkılma durumu, test sırasında bahsettiği konulardan çocuk ile ilgili genel bilgi edinebilmek de mümkündür. Sözel bölümü oluşturan alt testler sözel anlama-kavrama gerektiren bilişsel etkinlikler de çocuğun içerisinde bulunduğu yaş normlarına göre zihinsel gelişim düzeyini değerlendirirken, performans bölümündeki alt testler ise çocuğun algısal organizasyon gerektiren bilişsel etkinliklerde ne durumda olduğunu değerlendirmeye yardımcı olur.

WISC-R Zeka Testi’nin alt testleri arasındaki ilişkilere bakılarak çocuğun mekansal ve kavramsal yetenekleri, bilgi kazanma ve kullanabilme yetenekleri ve genel bilgisini sıralama yetenekleri gibi yetenekleri de değerlendirilebilmektedir. Bu gibi yeteneklerde çocuğun ne durumda olduğunu görmek onun eğitim planını oluşturmada eğitimcilere de yardımcı olmaktadır.

WISC-R zeka testi uygulamasına girecek olana bir çocuğun uygulamaya başlamadan önce gerekli bazı koşulların sağlandığından emin olunmalıdır.

-Açlık olmamalıdır

-Dinlenmiş olmalıdır

-Uykusunu almış olmalıdır

-Hasta olmamalıdır.

-İlaç kullanılıyorsa ve ilacın sakinleştirici/uyku getirici etkisi varsa ilaç etkisi altında olmamak

Testin sonucunu etkileyecek tüm bu koşulların iyiliği sağlanmış olması gerekir. Rahat kıyafetler tercih edilmelidir. Tüm bu koşullar muhakkak sağlanmalıdır. Bu koşulların yerine getirilmemesi testin sağlığı açısından olumsuz bir durum oluşturur. Ayrıca kaygı, gerilim, endişe ve tehdit algısına neden olabileceğinden çocuğa zeka testine götürüldüğü de söylenmemelidir.Çocuk uygulamaya getirilirken “test, zeka testi, sınav” gibi terimler duymamalıdır. Bunun yanında çocuğa “İyi yap, dikkatli yap, iyi dinle” gibi kaygı arttırıcı komutlar verilmemelidir. Çocuğa gerekli olan açıklamalar uygulama öncesinde psikolog tarafından yapılır.

WISC-R zeka testi uygulanarak çocuğun sözel anlama-kavrama, algısal organizasyon ve dikkatinin dağılabilirliği gibi alanlardaki durumuna da bakılmaktadır. Bu gibi alanlardan herhangi birinde sorun varsa (bazen birkaçında veya hepsinde de olabilmektedir) bu durum tespit edilip gerekli müdahale yapılmaktadır. Testin sonuçları yapıldıktan bir hafta içersinde rapor halinde aileye verilmektedir.

 WISC-R Testi’nde Sözel ve Performans Bölümlerinin Farkı Nedir?
WISC-R Testi’nde sözel bölüm, çocuğunuzun kelime ve ifade bazlı becerilerini ölçer. Bu bölümde genel bilgi, yargılama, aritmetik gibi alt testler vardır. WISC-R Testi’nin performans bölümü ise çocuğunuzun zihinsel resimlendirme, şekillendirme ve hizalama becerilerini ölçer. WISC-R Testi’nin performans bölümü bu yüzden daha çok görsel ve elle manipule edilebilen alt testlere sahiptir. Bu alt testler: Resim Tamamlama, Resim Düzenleme, Küplerle Desen, Parça Birleştirme, Şifre ve ek test olarak Labirentler’dir.
Şimdi teker teker her alt testin neleri ölçtüğüne bakalım:
WISC-R Performans Bölümü Alt Testleri
1. Resim Tamamlama: Çocuğunuzun görsel dikkatini ölçmeye yarayan bir alt testir. Çocuğunuzdan bir resimde (objede) eksik olan detayları göstermesi ve söylemesi istenir.
*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzun görsel dikkatini yoğunlaştırabilmesi için onu puzzle tarzı oyuncaklara teşvik etmek, onunla birlikte oynamak ve zorlandığı yerlerde yardım etmek çocuğunuzun zamanla görsel dikkatini geliştirmesine yardımcı olacaktır. Çok ekstrem durumlarda, eğer bu alt testte ve performans bölümünün birçok diğer alt testinde çocuğunuzun skoru çok düşükse, bir nörolojik test veya muayene yapılması gerekebilir.
2. Resim Düzenleme: Çocuğunuzun görsel dikkatiyle birlikte, olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurabilme yeteneğini ölçer. Hem kısa-dönemli (short-term memory), hem de çalışan hafızanın (working memory) devreye girdiği bir alt testtir.
*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla görsel olarak mantıklı bir akışı olan, yaşına uygun filmler izlemeniz, ve size “Neden?” soruları sorduğunda, soruların asıl cevabını vermeniz çocuğunuzda zamanla bu becerilerini gelişmesini sağlayacaktır. Ayrıca çocuğunuz okumayı biliyorsa, resimli çocuk hikayelerini okuması da ona katkıda bulunacaktır.

3. Küplerle Desen: WISC-R Küplerle Desen testi görsel zeka ile ilgili birçok unsuru ölçer. Bu unsurlardan ilki, çocuğun gördüğü deseni, kısa-dönemli hafızasına atabilmesi ve kendi küpleriyle deseni yaparken işleyen hafızasını kullanabilmesidir. Ayrıca bu alt testte ellerle manipülasyon, dolayısıyla görsel algı ile hareketsel koordinasyonun birleştirilebilmesi (örneğin, araba kullanırkenki gibi) son derece önemlidir. Eğer çocuğunuzun küplerle desen alt testlindeki skoru ortalamanın üstü veya çok üstündeyse, çocuğunuzun görsel ve çevresel manipülasyon kabiliyeti oldukça yüksek demektir. Bu da onun gelecekte son derece iyi bir mimar veya mühendis (inşaat, motor, araba) olabileceğinin göstergesidir. Bu çocuklar parçanın çevreyle ilişkisinde son derece kabiliyetlidirler. Eğer ki, çocuğunuzun Sözel alt testteki skorları genel olarak düşük, ancak Küplerle Desen skoru çok yüksekse, bu, çocuğunuzun insanlarla çok iletişim kurmadan obje manipülasyonu aktiviteleri yapmayı sevdiğini gösterir. Ki bugün bilgisayardan arabaya kullandığımız tüm araçlar, bu tarz içedönük mizaca sahip başarılı mühendisler tarafından dizayn edilmekte ve üretilmektedir.

*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla sık sık puzzle ve LEGO oynayın. Kişisel cisimlerin olduğu oyuncaklardan çok (Barbie, Action Man gibi), parçasal oyuncaklar alın (Küpler, Domino taşları, Mikado, Jenga, Lego, Puzzle gibi). Benim kendi pratiğimde çok sık farkettiğim bir durum, özellikle kız çocuklarının Küplerle Desen skorlarının genel olarak düşük çıkmasıdır. Bunun sebebi de, aileler kız çocuklarına yukarıda örneğini verdiğim parçasal oyuncaklardan ziyade, Barbie ve Barbie evi gibi, cisimlerin hazır olduğu oyuncaklar almalıdır. Oysaki, kız çocukları da Puzzle ve Lego gibi oyuncaklarla oynamaya teşvik edilmelidir.

4. Parça Birleştirme: Çocuğunuzun parça bütün ilişkisini kavrayabilme ve görsel-hareketsel koordinasyon yeteneğini ölçer. 

Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla puzzle oynamak, objelerin parça kısımlarını sorduğunda cevap vermek (Örneğin, ”Arabanın arka tarafına ne denir?” “Tampon.”) çocuğunuzun parça-bütün ilişkisi kurabilme yeteneğini geliştirecektir.
5. Şifre: Şifre testi, çocuğunuzun okulda not alabilme becerisinin çok iyi bir göstergesidir. Bu alt testte çocuğunuzun kalem manipülasyon kabiliyeti, kısa-dönemli hafızasına attığı bilgileri işleyebilme ve hatırlayabilme yeteneği ve konsantrasyon verebilme yeteneği ölçülür.Psikomotor hızı ve görsel-hareketsel koordinasyon da şifre testinin ölçtüğü unsurlardandır.
*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuzla sıkıcı olmayan yazı çalışmaları yapmak, (örneğin, siz bir harf veya şekil çiziyorsunuz, o da aynısını kendi kağıdına çiziyor.), eğer çocuğunuz okula gidiyorsa gün aşırı okulda aldığı notları kontrol etmek ve nasıl olduğunu inceleyip öğretmeniyle bu konuda konuşmak, çocuğunuzun zamanla yukarıda belirtilen becerileri geliştirmesine yardımcı olacaktır.
6. Labirentler: Labirent testi de, şifre testi gibi çocuğunuzun kalem manipülasyon ve görsel-hareketsel koordinasyon kabiliyetlerini ölçtüğü gibi, sorun çözebilme yeteneğini ve yaklaşımını da gösterir.
*Eğer çocuğunuzun skoru bu alt testte düşük çıkarsa: Çocuğunuza kitapçılarda satılan çocuk dergilerinden satın alın ve buradaki problemleri, labirentleri, eksiği-bulma testlerini bazen birlikte çözün, bazen ona tek başına çözdürün.
Anne-babalara önemli not: Bir önceki yazımda da belirttiğim gibi, anne-babalar çocuklarına WISC-R testi yaptıracaklarsa veya yaptırmışlarsa çocuklarına kesinlikle bir performans tedirginliği yansıtmamalılardır. Hatta bu yazıda öğrendikleri bilgilier kesinlikle çocuklarıyla paylaşılmamalıdır. Bu bilgileri paylaşmak veya çocuğunuzu WISC-R testine ‘çalıştırmak’ sadece çocuğunuzun test sonuçlarının normali yansıtmamasına ve geleceğinin bundan oldukça etkilenmesine sebep olur. Çocukların zekası oldukça esnektir, ve bir o kadar da etkileşime açıktır. Dolayısıyla WISC-R testinden aldığınız sonuçları çocuğunuzun geliştirilmesi veya dikkat edilmesi gereken yönleri olarak değerlendirmeniz hem çocuğunuzun geleceği, hem de sizin çocuğunuzla ilişkinizin korunması açısından son derece önemlidir.