Otizmli çocukların konuşma gelişimi...

Kabul etmek,anlamak,sevgi...

Otizmli çocuklarda dil ve konuşma gelişimini desteklemek için ebeveynler nelere dikkat etmelidir?

Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Sümeyra Öztürk, anne ve babalara otizmli çocuklarının dil ve konuşma gelişimini desteklemelerine yönelik çok önemli bilgiler veriyor.

“Özellikle çocuklarını motive eden, cesaretlendiren ve destekleyen ailelerin çocuklarının dil ve sosyal gelişiminde çok büyük farklar yaratabildiği gözlenmiştir. Bir çocuğun yaşamındaki en önemli etken olan aile aynı zamanda çocuğun dil ve konuşma gelişiminde de birincil rol alır. Çocuklarına ihtiyaçları olan bu desteği sağlayabilmeleri için ailelerin hangi teknik ve yöntemleri kullanacaklarını bilmeleri gerekir.”

Otizmli çocukların dil ve konuşma gelişiminde ebeveynlerin evde uygulayabilecekleri bazı pratik tekniklerin olduğunu vurgulayan Sümeyra Öztürk “Otizmli çocuklarda dil ve konuşma terapisi salt dil ve konuşmanın ötesine geçmektedir ve iletişim kurmak için motivasyon oluşturma, jest ve mimikler, göz teması, sohbet başlatma ve sürdürme, sıra alma gibi becerileri de içermektedir. Sürecin başında aile ile beraber çocuğun iletişim basamağı belirlenip ona göre terapi hedefleri oluşturulur.

Amaç yapılan çalışmalarla çocuğun bir sonraki iletişim basamağına geçmesi ve zamanla karşılıklı sohbet ve aktivitelerde aktif rol almaya başlamasıdır. Bunun için ailelerin otizmli çocuklarda dil ve konuşma gelişim süreçlerini çok iyi bilmesi gerekir. Hanen yöntemine göre bu gelişim evreleri 4’e ayrılır.

Birinci basamak, çocuğa otizm teşhisinin konulduğu basamaktır. Bu evrede çocuğun henüz iletişim kurmak için motivasyonu yoktur, çünkü iletişim kurması gerektiğini ve iletişim kurarak çevresindekilerde davranış değişikliği oluşturabileceğini bilmez. Genellikle yalnız başına durmayı sever, çevredeki insanlardan çok nesnelerle ilgilenir.

Bir şey istediğinde kendisi ulaşmaya çalışır. Örneğin dolaptaki Oyuncağa ulaşmak için zıplar, dışarı çıkmak istediğinde tek başına kapıya giderek açmaya çalışır.

Hanen yöntemine göre ikinci basamağa geçen çocuk artık dilin bir şeyler istemek için kullanılabileceğini ve iletişim kurarak istediklerini elde edebileceğini fark etmiş demektir. Ancak genellikle kendisini sözcükler yerine jest ve mimiklerle ifade etme eğilimindedir. Dışarı çıkmak istediğinde annenin elini tutup kapıya götürebilir, bir oyuncağa ulaşmak istediğinde işaret ederek gösterebilir.

Üçüncü basamakta ise artık çocuk dili sadece bir şey istemek için değil, ‘reddetme’ gibi başka amaçlar için de kullanabileceğini anlar. Örneğin annesi istemediği bir yiyeceği verdiğinde ‘hayır’ diyebilir, başını sağa sola sallayabilir. Bu evrede, jest ve mimiklere sözcükler eşlik eder. Çocuğun alıcı dili gelişmiştir, daha fazla sözcük ve ifadeyi anlayabilir. Ortak ilgi vardır, anneye bir şey göstermek istediğinde jest ve mimik kullanır, eliyle işaret eder. Evet ya da hayır sorularına cevap verebilir. Selam, bay bay gibi ifadeler kullanabilir.

Otizmli çocukların dil ve konuşma gelişiminde iletişimsel olarak hedeflenen son basamakta ise çocuk karşılıklı sohbet eder ve çevredekilerle iletişim kurmaktan keyif alır. Diğer çocuklarla oyun oynar. Geçmiş ve gelecek hakkında konuşur, duygularını ifade etmek için dil ve konuşma becerisini kullanır. Birçok şeyi anlar. İletişimi bir şey istemenin yanı sıra reddetme, itiraz etme, selamlaşma, dikkat çekme, soru sorma ve cevaplama için de kullanır.

İletişim kurması için çocukta ihtiyaç oluşturulması gerektiğini belirten Uzman Öztürk “Çocuk elini uzattığında yiyecek gelirse, annesine yaklaştığında hemen oyuna başlanırsa çocukta konuşma ihtiyacı oluşmaz. Aileler planlı bir şekilde çocuğun kendileriyle konuşması için sebepler oluşturmalıdır. Örneğin sevdiği bir yiyecek kavanoza konulabilir, bir parça verildikten sonra ağzı kapatılarak ortaya bırakılabilir. Böylece sizden işaretle ya da sözcükle istemesi sağlanabilir. Oyun oynarken yapboz parçalarının olduğu kutuyu kapamak, keyif aldığı bir oyunu oynarken birden durmak, yukarıya doğru hoplatırken durmak ve hoplat demesini beklemek gibi…”

Çocuğun alıcı dilini yani anlama becerisini geliştirmek de çok önemlidir. Bunun için kurulan cümleler kısa olmalı, yavaş, vurgulu şekilde söylenmeli ve jestlerle, mimiklerle desteklenmelidir. Ayrıca resim ve PECS  gibi alternatif iletişim kullanımı dile hazırlık kısmında anlamanın gelişmesinde oldukça etkilidir ve çocukların duyduklarını somutlaştırmalarını sağlar. Konuşurken ebeveynler dili daha kolay hale getirmek amacıyla ekleri atmamalıdır; yani ‘su açtım’ yerine ‘suyu açtım’ denilmelidir. Cümleler yapılan işle eş zamanlı söylenmelidir. Örneğin, yemek hazırlarken ‘yemeği koyuyorum’, şeker verirken ‘bu şeker’ gibi.

Ailelerin beklentisinin çok önemli olduğunu vurgulayan Sümeyra Öztürk  “İletişim sadece konuşarak kurulmaz; konuşmanın ön aşamaları da vardır. Çocuğun konuşabilmesi için önce jest ve mimiklerle kendisini ifade edebilmesi, ardından belirli bir hedefe yönelik olarak ses üretmesi ve sonrasında sözcükleri üretmesi gerekir. Bütün bebeklerde önce sözsüz iletişim, ardından konuşma gelir. Bazen aileler sözsüz iletişimi görmez ve çocuğum sözcükleri kullanmıyor diye üzülür. Oysa ki çocuk sözsüz iletişim kurmadan konuşamaz, dil ve konuşma gelişimi belirli aşamalar içinde ilerler.”

Çocuğun iletişim kurmasını sağlamanın bir diğer yolu da şaşıracağı bir şey yaparak tepki vermesini beklemektir. Örneğin, yemek tabağına meyve suyu konulabilir ya da sevdiği oyuncak kitabın arkasına saklanabilir. Bu gibi durumlarda çocuğun iletişime geçmesi beklenir. Ayrıca, aileler çocuğun ilgisine yönelmelidir; çünkü ortak ilgi kurulmadan iletişim gerçekleşemez.

Çocukla ortak ilgi kurmanın bir yolu, çocuğun yaptığını takip ederek, aynısını yapmak ve çocuğa bunu fark ettirmektir. Çocuğun ilgisini takip etmenin dört aşaması vardır; sırasıyla ilgisine odaklanılır, izlenir, taklit ederek ya da yaparak sürece dahil olunur ve ortak ilgi kurulunca yeni bir bilgi eklenir. Örneğin, çocuğunuz aralıklı olarak kaşığı yere vuruyorsa siz de başka bir kaşık alarak onunla birlikte vurabilir ve onun ilgisini çektikten sonra ‘vur’ diyerek, taklit etmesini bekleyebilirsiniz.  

Uzman Dil ve Konuşma Terapisti
Sümeyra Öztürk

http://www.milliyet.com.tr/otizmli-cocuklarin-konusma-pembenar-detay-cocuksagligi-2215704/

Çocuklarda asosyallik otizm belirtisi mi?

Çocuklarda asosyallik otizm belirtisi mi?

Yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan ve erkek çocuklarda daha sık görülen otizmde erken müdahale hastalığın seyrini etkiliyor. Yrd. Doç. Dr. Havva Nüket İşiten otizmle ilgili önemli bilgiler verdi.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi’nden Yrd. Doç. Dr. Havva Nüket İşiten, yaşamın ilk üç yılı içinde ortaya çıkan otizmin bazı karakteristik belirtileri olduğunu söyledi. İşiten, şunları söyledi:
“Otizm yaşamın ilk üç yılı içinde ortaya çıkan ve yaşam boyu devam eden, sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişimde problemler, tekrarlayıcı davranış ve kısıtlı ilgi alanları ile kendini gösteren, karmaşık gelişimsel bir bozukluktur. Normal gelişen bebekler, bakıcısı ile sosyal ilişki kurmaya eğilimlidirler ve bu yüze bakma becerisi ile başlar. Bakmak ve göz teması kurmak, sözcük öncesi çocuk ve bakıcısı arasındaki iletişim biçimleridir ve sosyalleşmenin temelini sağlar. Otizmli çocuklarda ise normal gelişimin duraklaması, gerilemesi ve bozulması söz konusudur. Gelişimdeki bu bozulma küçük yaşlarda fark edilebilir.”

Bu belirtilere dikkat!

Otizmin davranış, zekâ, iletişim ve dil gelişimi, Oyun, dikkat ve aktiviteler gibi çok çeşitli alanlarda belirtiler gösterdiğini kaydeden İşiten belirtileri şöyle sıraladı:
- Bebeklikten itibaren göz teması olmayabilir. ‘Bay bay’, ‘baş baş’ gibi jestleri öğrenemez ya da geç öğrenir, farklı şekilde kullanabilirler.
- Erken çocuklukta istedikleri nesneleri erişkinlerin eliyle işaret edebilirler.
- Kayıtsızdırlar; ismi ile çağırıldığında çoğu kez aldırmazlar, duymuyormuş gibi davranırlar.
- Sosyal gülümseme yoktur.
- Monoton bir tonda ve herhangi bir duygu yansıtmadan konuşurlar.
- Çevreyi gözetlemezler ve taklit etmezler.
- Başkalarının duygu ve düşüncelerini anlamakta güçlük çekerler.
-Duruşlarında, ellerini kullanmada zaman zaman normalden farklı bir görünüm sergileyebilirler. Örneğin parmak uçlarında yürüme, belli hareketleri tekrar etme, tek ayağı üzerinde ileri geri sallanma, kendi etrafında dönme vb.
- İp atlama, dans, yüzme gibi büyük kas motor becerilerin kullanılmasını gerektiren bazı hareketleri taklit etme yetilerinin çok az ya da hiç olmamasına bağlı olarak daha geç öğrenirler.
- Kağıt kesme, kutu içine küp atma ve ipe boncuk dizme gibi küçük kas motor becerileri oldukça zayıftır.
- Kimilerinde kendilerine zarar verici davranışlar, çevresindeki kişilere ve nesnelere karşı saldırganlık ilaç tedavisi gerektirecek düzeyde ciddi olabilir.
- Nesnelere ve gündelik yaşamın rutin düzenine bağımlılık gösterirler; küçük değişiklikleri bile dirençle karşılar ve öfke nöbetleri geçirebilirler. Mesela masanın yerinin değişmesi ya da giysi değişikliği gibi…
- Genellikle herhangi bir kimse tarafından dokunulmaya, kucağa alınmaya tepki göstererek fiziksel teması reddederek çevreleriyle ilişki kurmaktan kaçınabilirler.
- Konuşmaya başlama sıklıkla gecikir. Konuşma anlamlı bir iletişim aracı olacak şekilde gelişmez.
- Çağırıldığında bakmazlar. Bu durum otizmin ilk fark edilen belirtilerindendir.
- Kimileri durmaksızın, arada şiddetli vurgular, yükselen-alçalan iyi ayarlanamayan sesler ve tonlamalarla (ayindeymiş gibi) ya da kendileri için önemli konularda sürekli tekrarlayarak konuşurlar.
- Klişe tarzında konuşmaları tipiktir, bu nedenle konuşma sorunları olsa da Reklam metinlerini çabuk öğrenebilirler.
- Yaklaşık yarısı 5 yaşına geldiklerinde dahi işe yarar bir dil geliştiremezler ancak pek çok otistik işaret dili, yazı ve resim tahtaları, bilgisayar gibi araçlarla iletişimlerini sağlayabilirler.
- Hafif otistikler 4-5 yaşlarında cümle kurabilirler.
- Nasıl oyun oynanacağını bilmezler; arabaları sürmek yerine sadece yan yana dizmek ya da ters çevirip tekerleklerini döndürürler.
- Bazen bir ip parçasına, bir poşete, dönebilen küçük bir nesneye uzun süre ilgi gösterebilirler.
- Taklide dayalı sembolik oyunları oynamayı beceremezler. Oyun oynayabilenlerde ise karşılıklı oyun gelişmez ya da amaca yönelik oyun kuramazlar.
- Kendilerinin başlattıkları aktiviteler sırasında uzun dikkat süresi gösterebilirler ama başka birinin işaret ettiği bir olaya odaklanamazlar.
- Birisi aktivitelerini veya ritüellerini bozmak isterse sıklıkla öfke nöbetleri geçirirler.
- Otistik çocuklarda zekâ düzeyi, ağır yetersizlik düzeyinden üstün zekâ düzeyine uzanan geniş bir aralık içindedir.
- İletişim ve dil yetersizlikleri nedeniyle çoğu zaman bu kişilere zekâ testi uygulamak mümkün olmamakta birlikte kapasitelerinin altında performans göstermektedirler. Zihinsel engeli ağır olan çocuklarda hastalığın gidişi daha kötüdür.
- Ağrıya, acıya, sıcağa ya da soğuğa karşı bazen aşırı hassas, bazen de duyarsızdırlar.
- Görsel algılamaları genellikle işitselden daha iyidir. Dönen, hareketli, parlak nesneler dikkatini çekebilir.
- Uyku gereksinimleri azalmıştır ve geceleri sık uyanırlar.

Erken tanı önemli

Erkek çocuklarda daha sık rastlanan otizmde erken tanının hastalığın seyrini olumlu etkilediğini belirten İşiten, “Otizm, ailenin duygusal, toplumsal, ekonomik ve günlük yaşantısını olumsuz etkiler. Erken tanı ve girişim ile hastalığın seyri daha iyi olabilir” dedi.

http://www.milliyet.com.tr/cocuklarda-asosyallik-otizm-pembenar-detay-cocuk-2217104/

OTİZMLİ KIZ VE KEDİSİNİN MÜTHİŞ ARKADAŞLIĞI

Yazının tamamı: http://www.hurriyetaile.com/fotogaleri/cocuk/otizmli-kiz-ve-kedisinin-muthis-arkadasligi-966?utm_source=copy-paste&utm_medium=copy-paste&utm_campaign=copy-paste-with-url

MOTOR GELİŞİM (BÜYÜK VE KÜÇÜK KASLARIN MOTOR GELİŞİMİ)

İnce motor becerisi nedir?

Çocuklarda ince motor becerisi, el ve parmaklardaki küçük kasların yönetilmesine verilen isimdir.İnce motor becerisi sayesinde çocuğunuz kalemi, çatalı, makası uygun şekilde kullanabilir, düğmelerini ilikleyebilir, ayakkabısını bağlayabilir ve öz bakımını sağlayabilir.

Çocuğunuzun ince motor gelişimini desteklemek için aşağıdaki bir çok farklı etkinlikten faydalanabilirsiniz.

1. Yapıştırmaları şeklin üzerine yapıştırma ince motor becerisi etkinliği

Çocuğunuzla sevdiği yapıştırmaları seçin.(Seçim yaparken yapıştırmaların büyüklüğünü çocuğunuzun gelişimine göre seçin, yapıştırmaların sabit boyutlarının olması daha uygudur9 Daha sonra boş bir kağıda geometrik şekilleri çizin. Çocuğunuzdan çizginin üzerine boşluk kalmadan yapıştırmaları yapıştırmasını isteyin.

2. Yapıştırmaların üzerinden kesme ince motor becerisi etkinliği

Yapıştırmaları geometrik şeklin çizgisinin üzerine yapıştırın. Daha sonra çocuğunuzda yapıştırmaların üzerinden geçecek şekilde kesmesini isteyin.

3.Kulak çöpü ile boyama ince motor becerisi etkinliği

Buradaki boyama sayfasını bastıktan sonra resim için kullanacağınız akrilik boya renklerine karar verin. Her renk için farklı bir kulak çöpü bulundurun. Çocuğunuzdan kulak çöpünü bir boyaya batırdıktan sonra bir dairenin içine baskı yapmasın isteyin. Burada amaç her daireye bir daire baskısı yapılmasıdır.

4. Hamura çubuk batırma ince motor etkinliği ince motor becerisi etkinliği

Çocuğunuzla farklı renklerdeki hamurlarınızı hazırladıktan sonra (evde oyun hamurumuzu  hazırlamak isterseniz yapılışı burada ), kulak çöplerini ikiye ayırın. Her kulak çöpünü hamurlarda bulunana bir renge boyayın ve kurumasını bekleyin. Daha sonra çocuğunuzdan  kulak çöpü ile aynı renkte olan hamuru bulup üzerine yerleştirmesini isteyin.

5.Süzgeçten şönil geçirme ince motor etkinlik ince motor becerisi etkinliği

Çocuğunuz için bir kaç renk şönil alın ve ve onların geçebileceği açıklıkta olan süzgeçleri belirleyin. Daha sonra çocuğunuza şönilleri nasıl deliklerden geçirilebildiğini gösterin.Çocuğunuz dilediği deseni bu şekilde yaratabilir.

6.Makarna kolye ince motor aktivitesi ince motor becerisi etkinliği

Bu etkinliği yapabilmek için kuru makarnaya ve ipe ihtiyacınız var. Çocuğunuza farklı şekillerdeki makarnayı koyduğunuz kaseyi ve ucuna büyük bir düğüm atılmış ipi verin. Çocuğunuz istediği düzende makarnaları kullanarak ipe geçirsin.

7.Ponponları uygun şişeye atma ince motor etkinlik ince motor becerisi etkinliği

Bir kaç plastik su şişesi alın ve her birine bir renk verin. Renklerin şişenin üzerinde gözükmesi için kartondan şerit keserek yapıştırabilirsiniz. Daha sonra ponponları( dilerseniz orta boy düğmede kullanabilirsiniz) renklerine göre çocuğunuzdan şişelerin içine atmasını isteyin.

Benzer etkinliği bu şekilde de planlayabilirdiniz.

8. İp geçirme ince motor becerisi etkinliği

Çocuğunuzla bir şekil seçin ve boş bir kağıda onu çizin.( örn. araba, tavşan vb.) Daha sonra bu şekli kalınca bir kartona yapıştırın ve çocuğunuzdan boyaması isteyin. Şeklin dış kenarlarına düzenli bir şekilde delgeç yardımı ile delikler açın.Bir ayakkabı bağcığını delikten geçirin ve ucuna düğüm atın. Artık çocuğunuz diğer tüm deliklerden ipi geçirebilir.

9.Kolaj çalışması ince motor etkinliği ince motor becerisi etkinliği

Çocuğunuz ile bir boyama sayfası seçin. Daha sonra bu boyama için kullanacağınız renklere karar verin ve el işi kağıtlarını seçin. Sonra el işi kağıtlarını parmaklarınızı kullanarak küçük parçalara ayrın. Tüm renklerden parçalar elde ettikten sonra boyama sayfasının ilk kısmına yapıştırıcı sürün. Bu kısıma el işi kağıdı parçalarını yerleştirin.

10.Maşa kullanma ince-motor-aktivitesi ince motor becerisi etkinliği

Çocuğunuza uygun plastik veya tahta bir maşa verin ve kasedeki ponponları diğer kaseye koymasını isteyin.

Çocukta Motor gelişimi

Motor, insan vücudunun hareket etme yeteneğidir ve ikiye ayrılır:

• Kalın motor: hareket etmek için vücuttaki büyük kas grupları kullanılır örneğin; yürümek, koşmak, zıplamak, yüzmek, sekmek, tırmanmak, bisiklet sürmek, dans etmek, top atıp tutmak gibi. İstisnalar olsa da çoğu kez kendiliğinden gelişen hareketlerdir.
• İnce motor: Küçük kas gurupları (el ve parmak) kullanılır. El ve parmak kasların çalışmasıyla gerçeklenen hareketlerdir örneğin; yazmak, resim yapmak, makasla kesmek, ayakkabı bağını bağlamak, düğme iliklemek, giyinmek, fermuar açıp kapatmak, saç taramak, çatal bıçakla yemek gibi. Genelde dikkat ve konsantrasyon gerektiren hareketlerdir. El-göz koordinasyonu için, ince motor becerilerinin ve görsel gelişimin ciddi önemi vardır.

Bebeklerde ilk kalın motor becerilerinin arttığı görülmektedir, 2 yaş ve sonrasında ince motor gelişimi hızlanır. Çocukların kasları ve kemikleri zamanla daha da güçlenir ve böylece daha çok aktiviteler yapabilirler. 2-3 yaş itibariyle çocuğun dengesi ve koordinasyonu daha iyi olur ve motor gelişimi hızla ilerler. Birkaç yıl içinde tamamen bağımlı bir bebek ten aktif ve girişimci bir çocuğa dönüşür. 2-3 yaş dönemi çocuklar keşfetme isteği ile çok aktif olurlar, sürekli hareket halindedirler ve (yeni) motor yeteneklerini pratik ederler. İnce motorun gelişmesi için bu yaş gurubunun el ile yapılan ince ve küçük işleri çok pratik etmeleri gerekir.

KABA MOTOR

1 ay	Yüzüstü dururken başını refleks ile hafifçe kaldırabilir.
2 ay	Yüzüstü dururken göğüs kafesini hafifçe kaldırabilir. Sırtüstü pozisyonda kollar ve bacakları ile simetrik vuruş hareketleri yapabilir.
3 ay	Yüzükoyun pozisyonda kolları üzerine yaslanarak gövdesini kaldırabilir. Başını dik tutma hareketini gerçekleştirir. Banyo yaparken hareketlidir.
4 ay	Yan yatarken sırtüstü dönebilir. Destekle oturmaya başlar.
5 ay	Sırtüstü yatarken başını 45° kaldırabilir. Bacaklarını dümdüz yukarı doğru kaldırabilir. Kucakta otururken nesne tutabilir.
6 ay	Yüzükoyun pozisyonda elleri üzerine yaslanarak gövdesini kaldırabilir. Sırtüstü pozisyondayken yüzükoyun dönebilir, yatar pozisyonda ayağını ağzına götürebilir. Çocuk sandalyesinde oturabilir, hareket eden nesneyi tutabilir. Koltuk altlarından tutunca ayakta durabilir.
7 ay	Yüzükoyun pozisyondayken sırtüstü dönebilir. Desteksiz, tek başına oturabilir. Ayakta durur pozisyonda (koltuk altlarından tutulurken) sırayla ayaklarını kaldırabilir.
8 ay	Yüzükoyun pozisyonda tek el üstünde durabilir, diğer elini nesne almak için kullanabilir. Yardımla ayakta durabilir ve olduğu yerde yürür hareketi yapabilir.
9 -10 ay	Tutunarak ayakta durabilir. Emekleyebilir. Oturur pozisyonda öne hareket edince dengeyi kaybetmez.
11-12 ay	Yardımla ya da yardımsız yürüyebilir, oturduğu yerde kendi kendine dönebilir. Yatar pozisyondan oturur pozisyona gelebilir. Mobilyalara tutunarak ayağa kalkabilir. El ve ayaklarını kullanarak yürüyebilir.
13-14 ay	Yürürken henüz aniden duramaz. Emekleyerek merdiven çıkar. Yardımsız ayakta durabilir.
15-16 ay	Yatar pozisyondan ayağa kalkabilir.
17-18 ay	Koşabilir, çömelebilir, yardımla merdiven çıkabilir. Ayaktayken düşmeden oyuncağını fırlatabilir.
18-24 ay	Yardımsız merdiven inip çıkabilir. Yardımla tek ayak üzerinde durabilir. Ayaktayken yerden bir şeyler alabilir. Büyük bir topa dengesini kaybetmeden vurabilir. Kapıyı kendi açabilir.
2- 2.5 yaş	Geri geri yürüyebilir. Kısa süre tek ayak üzerinde durabilir. Parmak uçlarında yürüyebilir. Müzik eşliğinde dönebilir. Koşarken aniden durabilir. Sıçrayabilir, topu başının üzerinden fırlatabilir.
2.5- 3 yaş	Zıplayabilir. İki ayağını kullanarak merdiven inip çıkabilir, koşarken yönünü değiştirebilir, 3 tekerlekli bisiklete binebilir, büyük bir topu tutabilir. Yönünü belirleyerek isabetli atabilir.
3- 4 yaş	Yatar pozisyondayken dirseklerini kullanarak ve yana dönerek ayağa kalkabilir. Peş peşe zıplayabilir. Tek ayak üzerinde durabilir ve tek ayak üzerinde birkaç kez sekebilir. Yerden 5 cm yükseklikte olan ipin üstünden atlayabilir. 20 cm ileriye zıplayabilir. Gövdesinden destek alarak iki eliyle topu yakalayabilir.
4- 5 yaş	Koşarken spontan dönebilir, çizgi üzerinde yürürken dengesini sağlayabilir. Küçük bir topu yakalayabilir. Yatar pozisyondayken direk kalkışa geçebilir/doğrulabilir. Bisiklet sürme paten kayma öğrenebilir.
5 yaş ve sonrasında	Kompleks hareketleri yapabilir. Rekabet içeren spor ve oyunları yapabilir. İp atlarken dönebilir. Gördüğü hareketleri taklit edebilir.

İNCE MOTOR

1 ay	Eller yumruk halindedir. Yakalama refleksi mevcuttur.
4 ay	Eller sürekli açılıp kapanır. Nesneyi komple elini kullanarak tutar. Elleriyle masanın üstüne vurabilir.
6 ay	Palmar tutarak küp alabilir (avuçlayarak). Gözleriyle yuvarlanan misketi takip edebilir. Nesneyi bir elinden öteki eline alabilir.
10 ay	Nesneleri kontrolsüz bırakabilir. Parmağı ile nesnelere işaret edebilir. Küçük nesneleri parmaklarıyla alır. İşaretparmağını çok kullanır.
11-12 ay	Nesne alırken rahatlıkla 2 parmağını kullanır.
13-14 ay	2 parmakla misket alabilir. Kaşık kullanarak yiyebilir (dökerek).
1.5 yaş	3 blokla kule yapabilir. Kitapta birkaç sayfayı aynı anda çevirebilir.
2 yaş	6 blokla kule yapabilir. Kitapta sayfaları tek tek çevirebilir. Kaşığı kontrollü kullanarak yemek yer ve çatal kullanmaya başlar.
3 yaş	Yuvarlak ve artı çizebilir, makasla kesebilir, çöp adam çizebilir, basit puzzle yapabilir, 3 bloktan köprü yapabilir, 10 bloktan kule yapabilir, kalemi yetişkin gibi tutabilir, 25 saniye içinde 10 misketi şişeye koyabilir.
4 yaş	İsmini yazabilir, boncuk dizebilir, dökmeden içecek koyabilir, kağıt katlayabilir, çizgiler dışına çıkmadan boyayabilir, 5 blokla köprü yapabilir, 20 saniye içinde 10 misketi şişeye koyabilir.
5 yaş	Harfleri bakarak yazabilir, kare/ üçgen/ daire çizebilir, hamurdan şekil yapabilir, kağıt katlayarak şekil yapabilir (origami), 5mm fark ile çizilmiş kareyi kağıttan kesebilir, 18 saniye içinde 10 misketi şişeye koyabilir.

İNCE MOTOR

1 ay	Eller yumruk halindedir. Yakalama refleksi mevcuttur.
4 ay	Eller sürekli açılıp kapanır. Nesneyi komple elini kullanarak tutar. Elleriyle masanın üstüne vurabilir.
6 ay	Palmar tutarak küp alabilir (avuçlayarak). Gözleriyle yuvarlanan misketi takip edebilir. Nesneyi bir elinden öteki eline alabilir.
10 ay	Nesneleri kontrolsüz bırakabilir. Parmağı ile nesnelere işaret edebilir. Küçük nesneleri parmaklarıyla alır. İşaretparmağını çok kullanır.
11-12 ay	Nesne alırken rahatlıkla 2 parmağını kullanır.
13-14 ay	2 parmakla misket alabilir. Kaşık kullanarak yiyebilir (dökerek).
1.5 yaş	3 blokla kule yapabilir. Kitapta birkaç sayfayı aynı anda çevirebilir.
2 yaş	6 blokla kule yapabilir. Kitapta sayfaları tek tek çevirebilir. Kaşığı kontrollü kullanarak yemek yer ve çatal kullanmaya başlar.
3 yaş	Yuvarlak ve artı çizebilir, makasla kesebilir, çöp adam çizebilir, basit puzzle yapabilir, 3 bloktan köprü yapabilir, 10 bloktan kule yapabilir, kalemi yetişkin gibi tutabilir, 25 saniye içinde 10 misketi şişeye koyabilir.
4 yaş	İsmini yazabilir, boncuk dizebilir, dökmeden içecek koyabilir, kağıt katlayabilir, çizgiler dışına çıkmadan boyayabilir, 5 blokla köprü yapabilir, 20 saniye içinde 10 misketi şişeye koyabilir.
5 yaş	Harfleri bakarak yazabilir, kare/ üçgen/ daire çizebilir, hamurdan şekil yapabilir, kağıt katlayarak şekil yapabilir (origami), 5mm fark ile çizilmiş kareyi kağıttan kesebilir, 18 saniye içinde 10 misketi şişeye koyabilir.

VELİLERE ÇALIŞMA ÖRNEKLERİ VE ÖNERİLER

Çocuklarınızla çalışırken mümkün olduğu kadar etkinlik çeşitlendirin.Sayılabilir gerçek nesnelerle gün içerisinde bulduğunuz tüm fırsatları değerlendirin.Yapıp ettikleriniz hakkında konuşun,birlikte sayın mesela bir kahvaltı  saatini ele alalım beş bardak,beş çatal,beş tabak,beş kaşık hepsini çocuğunuzla birlikte sayarak masaya yerleştirip masayı kurabilir,kahvaltıdan sonra birlikte  toplayabilirsiniz.
İpten topladığınız çorapları çocuğunuzla birlikte eşleyerek eşleme becerilerine katkıda bulunabilirsiniz. Eşlediğiniz çorapları sayarak birlikte çekmeceye yerleştirirken hem sayma becerileri çalışmış hem de ev içi günlük yaşam becerilerinde çocuğunuza neyin nerede durması gerektiğini anlamsı konusunda destek olmuş olursunuz.

Çalışmalarınızı eğlenceli hale getirin çocuk sizinle yaptığı her şeyden keyif alsın.Yazma çalışması pek çok çocuk için sıkıcı ve istekle yapmadığı bir çalışmadır.Renkli kağıtlar,renkli kalemler kullanın.
Kağıtlar ve kalemler içinden seçim yapmasına izin verin.Bu onun özerklik duygusunu geliştirmesine yardımcı olacaktır.

Sürekli çocuklarınız adına karar vermek,seçim yapmak,dayatmalarda bulunmak onun bağımsız bir birey olmasının önüne geçecektir.



İlgisini çekebileceğini düşündüğünüz değişik resimlerden yaralanmayı deneyin.Alt alta yazmaktan hoşlanmayacağı şeyleri bir resmin içine yazmaktan hoşlanabilir.

Bu kelebekle neler yapılır?

Puanlarını istediğiniz renge boyatıp renk kavramı çalışmada kullanabilirsiniz.
Puanlara ses,hece yazarak okuma yazma etkinliklerinde kullanabilirsiniz.
Puanları saydırabilir ritmik sayma etkinliğinde kullanabilirsiniz.
Söylenen doğal sayıyı yazma etkinliğinde kullanabilirsiniz.
Çocuğun bildiği doğal sayıları yazıp sorduğunuz doğal sayıyı göstermesi etkinliğinde kullanabilirsiniz.
Sınırlı boyama etkinliği için hazırlanmış bir kelebek resmi farklı eğitim etkinlikleri için de hoş bir araca dönüşebilir.


Okuma yazma ve matematik etkinlikleri için mutfağınızda bulunan pek çok şeyi eğitim aracına dönüştürebilirsiniz.

Fasulye ve nohutlarla ritmik saymaları çocukluğunuzdan zaten hatırlıyorsunuz.Küçük kas becerilerini geliştirmek için bir kutuya parmak uçları ile tuttukları fasulye ve nohutları atmasını isteyebilirsiniz.

Şeker maşası ile tabaktan aldığı  ponpon,pamuk v.b malzemeleri kutuya  atmasını isteyebilirsiniz.

Delikli makarnaları ipe geçirme boncuk dizmenin alternatifi olabilir.

Misafir ol gel bana börekler açarım sana...

Hamur yoğurduğunuz zamanlar,kurabiye yaptığınız günler çocuklarınızla geçebileceğiniz neşeli aktivitelere dönüştürülebilir.Hem çocuğunuzla nitelikli zaman geçirmiş he de işinizi daha keyifli hale getirmiş olursunuz.
Yoğurduğunuz hamurdan bir parça verip onun da sizinle birlikte çalışmasını sağlamak mutlaka aklınıza gelmiştir.Kurabiye hamurundan harfler ve sayılar yapmak,yaptığınız parçaları saymak,,yaptığınız sayıları ve sesli harfleri faklı tabaklara koyarak ayırt etme becerisini geliştirmek,harflerden heceler oluşturmak,Şeker hamurlarıyla kaplayıp renk kavramı çalışmak,sayılarla toplama yapmak...

İrmikle sadece helva yapılmaz...
Bir tepsiye dökeceğiniz bir paket irmikle kendi kum havuzunuzu oluşturabilir.Hatta gıda boyaları ile renklendirebilirsiniz.Bu çocuğunuz için hem rahatlatıcı ve eğlenceli bir etkinlik olur hem de sıkıcı geçebilecek bir ders saatini daha mutlu bir zaman dilimine dönüştürebilir.Çocuğunuzun programında olan çalışmayı bu irmik havuzunu kullanarak yapabilirsiniz.yapabilirsiniz. Evalardan,fon kartonlarından  kestiğiniz rakamları ya da sesli harfleri içine avladığı sayının ya da harfin ne olduğunu söylemesini isteyebilirsiniz.İçerisine sakladığınız örneğin altı tane mandalı bulup saymasını,plastik bir tabağın kenarına takmasını isteyebilirsiniz.Çeşitli renkte plastik kaplar vererek kum aktarma oyunları oynamasını sağlayabilirsiniz.



''Çocuklar istediğimiz gibi değil yetiştirdiğimiz

gibi olurlar.''


Devam edecek...

To be continued...