Kişisel Bakım Becerilerinin Öğretimi

Kişisel Bakım Becerilerinin Öğretimi

Temizlik alışkanlığı, bireyin hem beden sağlığı hem de sosyal hayata uyumu için gereklidir. Temizliğe dikkat etmeyen kişi, hem çok sık hastalanır hem de yaşadığı sosyal çevre tarafından kabul edilmeyebilir ve dışlanır. Üstü-başıtemiz olan ve güzel çocuk, başka insanlardan ilgi ve sevgi görür, bu da onun sosyal-duygusal gelişimine katkı sağlar. Diğer yandan kirli ve rahatsız edici koku yayan çocuk ise, olumsuz tepkilerle karşılaşır, insanlar kendisine yaklaşmak yerine uzaklaşır.
Temizlik becerilerinin öğretimi kadar, temizliğin öneminin kavratılması da önemli bir konudur. Pis olmanın ve kirliliğin sağlığımız açısından oluşturabileceği riskler de uygun ifadelerle anlatılmalı ve kavratılmalıdır.
Çocuğa, özellikle temizlik alışkanlığı çocukluktan itibaren verilirse, çocuk yaşam boyu temizliğe önem veren biri olur; ama bu alışkanlığı kendisi kazanır diye düşünülürse, çocuğun bu alışkanlığı kazanması zor olur.
Bu ilke normal gelişim gösteren çocuklar için de geçerlidir. Çocuklukta temizliğin önemi kavratılmamış sağlıklı birey, bütün yaşamında bunun önemini anlayamaz ve temiz olma adına pek bir gayret gösteremez. Yemeklerden önce ellerini yıkama alışkanlığını çocukken edinemeyen kişi, yetişkinlikte de bunu edinemez. Eğer sosyal bir ortamdaysa, sosyal baskıdan kurtulmak için hijyene önem veren biri gibi görünmeye çalışır. Banyo yapmanın önemini çocukken kavrayan biri, yıkanmak için çok sık banyo yapar, ama bu alışkanlığı olmayan birey, eşinin veya başka birinin dayatmasıyla banyo yapar.
Temizlik ve düzen konusunda ebeveyn tarafından obsesif davranışlar sergilenmesi de çocukta olumsuz bir temizlik anlayışı geliştirir. Bu nedenle ölçüyü kaçırmamakta her zaman yarar vardır.
Belli aralıklarla çocuğa banyo yaptırılmalı, kendi yemeğini yiyecek bir duruma geldiği zaman, yemekten önce ve sonra ellerini yıkaması sağlanmalı, giysileri gerekli durumlarda değiştirilmeli ve temizlikle ilgili diğer temel alışkanlıkları kazanması sağlanmalıdır. Düzenli olmak, temizlikle doğrudan bağlantılı bir alışkanlık olduğundan dolayı, temizlikle beraber düzen alışkanlığının da çocuğa kazandırılması gerekir. Temizlik alışkanlığı gelişen bir çocuk düzenli olur, temizliğe önem vermeyen çocuk, düzenli de olamaz. Çıkardığı çorabı evin herhangi bir köşesine atan, yemek yedikten sonra masayıolduğu gibi bırakan, banyodan sonra banyoyu dağınık halde terk eden, yatağınıtoplamayan bir çocuğun temizlik anlayışı da sağlıklı gelişmez.
Düzen kavramı da temizlik gibi çocukluktan itibaren kazandırılmalıdır. Çocuk, üç yaşına geldiğinde annesinin desteği ve yardımıyla yatağını toplamaya başlamalıve gelişim düzeyine uygun basit ev işlerini yapmalıdır. Kullandığı eşyalarıolması gereken yerlere bırakmalıdır. Birçok anne vardır ki, bütün zamanınıçocuklarının döküntülerini toplamakla geçirir.
Çocuğun annesiyle birlikte basit ev işlerini yapması özgüveninin gelişimi açısından da önemlidir; çünkü başarmanın verdiği hazzı duyacaktır.
Çocuk, verilen işi istenilen düzeyde bağımsız olarak yapıncaya kadar anne çocukla birlikte yapmalıdır. Örneğin yatağı toplarken, sofrayı kaldırırken, banyoyu temizlerken anne çocuğa yardım etmelidir. Bu tür işlerde çocuk annesiyle birlikte çalışırsa, işi daha çabuk öğrenir ve alışkanlık haline getirir.
Çocuğa verilmesi gereken öncelikli temizlik alışanlığı, kişisel bakımla ilgili olmalı;yani el-yüz, baş, vücut ve giysi temizliği. Sabah uyanır uyanmaz elini-yüzünü yıkamalı, yemeklerden önce ve sonra ellerini yıkamalı, tuvalet temizliğini yapmalı, tuvaletten sonra ellerini bol su ve sabunla yıkamalı, belli aralıklarla banyo yapmalı, kirlenen giysilerini değiştirmelidir.
Diştemizliği de oldukça önemlidir. Diş fırçalama alışkanlığı edinebilmesi için, çocuğa iki yaşından itibaren sadece fırçayla dişlerini fırçalaması öğretilmeli, 3–4 yaşından itibaren de çok az miktarda macunla dişlerini fırçalamasısağlanmalıdır.
Temizlik becerilerinin sağlıklı gelişim gösteren çocuklardaki gelişimi şöyle sıralanabilir:
1–2 yaş arası
Musluğu açıp kapatır.
Ellerini suyun altına koyduktan sonra yüzüne sürebilir. (Yüzünü yıkamayı taklit eder.)
Tarağısaçına götürebilir.
2–3 yaş arası
Ağız salgısını kontrol edebilir.
Kol ve bacaklarını yıkar.
Yardımla ellerini yıkar.
Yetişkin gözetiminde dişlerini fırçalar.
Eline verilen havluyla ellerini ve yüzünü kurular.
Peçeteyle ellerini ve ağzını siler.
3–4 yaş arası
Sözel yardımla dişlerini fırçalar.
Akan burnunu siler.
Bağımsız olarak ellerini ve yüzünü yıkar.

Kişisel temizlik ve bakımla ilgili bazı beceriler şöyle sıralanır:

1. Musluğu açar, kapatır.
2. Ellerini yıkar ve kurular.
3. Yüzünü yıkar ve kurular.
4. Ağzını yıkar.
5. Dişlerini fırçalar.
6. Mendille burnunu temizler.
7. Ayaklarını yıkar ve kurular.
8. Saçlarını tarar.
9. Ellerine ve yüzüne krem sürer.
10. Deodorant ve parfüm sıkar/sürer.
11. Banyosunu yapar.
12. El tırnaklarını keser.
13. Ayak tırnaklarını keser.

Öğretimi Yapılacak Beceri: El yıkama.
Uzun Dönemli Amaç: Elini, yüzünü bağımsız olarak yıkar ve kurular.
Kısa Dönemli Amaç: Ellerini bağımsız yıkar.
Öğretimsel Amaçlar:
1. Musluğu açar.
2. Sabunu alır.
3. Sabunu ve ellerini suyun altına tutarak ıslatır.
4. Sabunu ellerine sürer.
5. Sabunu yerine bırakır.
6. Ellerini ovuşturarak köpürtür.
7. Ellerini suya tutarak durular.
8. Musluğu kapatır.
Materyaller: Sabun, havlu.
Oturum Süresi:
Öğretim Zamanı: Kum, kil, hamur vb çalışmalardan ve boyamalardan sonra, yemeklerden önce/sonra öğretim yapılır.
Öğretim Ortamı: Lavabo veya banyo (çocuğun boyuna uygun bir lavabo tercih edilmeli veya lavabonun önüne çocuğun musluğa kolayca yetişebileceği yükseklikte basamak/tabure bırakılmalı).
Yöntem ve Teknikler: İpucunun giderek arttırılması, tüm beceri yöntemi.
Uygulama: Çocukla birlikte lavaboya gidilir ve el yıkama becerisinin çalışılacağı söylenir. Sabun gösterilerek “Bu sabun, ellerimizi yıkarken, banyo yaparken kullanırız. Kirleri temizler, bizi mikroplardan korur. Hastalıklardan korunmak için, ellerimiz kirlendiği zaman, yemeklerden önce ve sonra ellerlimizi yıkamalıyız,” diye açıklama yapılır. Sonra ellerini yıkaması için yönerge verilir. Eğer çocuk tepkisiz kalırsa veya olumsuz tepki verirse gereksinim duyulan ipuçları kullanılarak, çocuğun ellerini sabunla yıkaması sağlanır. Çocuğun yapamadığı, yanlış yaptığı veya yapmakta zorlandığı beceri basamağı, sözel ipucuyla desteklenir. Buna rağmen doğru tepki vermezse, çocuğa model olunarak davranışı nasıl yapacağı gösterilir. Aynızamanda yapılan davranış sözel olarak açıklanır. Çocuk, hâlâ doğru davranışı sergilemezse Fiziksel Yardımda bulunulur. Sonra ipuçları aşamalı olarak geri çekilir. Bütün basamaklarıbağımsız olarak yapıncaya kadar, gerekli zamanlarda öğretim tekrar edilir. Daha sonra becerinin sürekliliği sağlanarak genelleme çalışmaları yapılır. Genelleme aşamasında, el yıkamayı gerektiren durumlarda, çocuğun faklı yerlerde ve farklısabunlarla ellerini yıkaması sağlanmalı. Genellemenin son aşamasında çocuk ellerini yıkaması gereken durumlarda uyarı almadan ellerini yıkayabilme bilincine ulaşmalıdır.
Pekiştirme: Öğretim sırasında çocuğun verdiği her doğru tepki için, “Aferin, çok güzel, harikasın, süpersin” vb övgü sözleri ile çak yapma, baş okşama, sırt sıvazlama gibi dokunsal pekiştireçler kullanılır. Öğretimin sonunda ise, çocuğa sevdiği yiyecek, nesne veya etkinlik içerikli pekiştireçlerden biri verilir. Çocuk beceriyi yapmada ustalaştıkça pekiştireçler geri çekilir.
Değerlendirme: Her öğretim oturumunda değerlendirme verileri aşağıdaki forma işlenir. Bütün amaçlar için ölçüt karşılanıncaya kadar öğretime devam edilir.

Başlama Tarihi: Bitirme Tarihi: Ölçüt: %100	Öğretim öncesi değerlendirme sonucu ile öğretim oturumlarının sonucu
Öğretimsel Amaçlar	1	2	3	4	5	6
1. Musluğu açar.
2. Sabunu alır.
3. Sabunu ve ellerini suyun altına tutarak ıslatır.
4. Sabunu ellerine sürer.
5. Sabunu yerine bırakır.
6. Ellerini ovuşturarak köpürtür.
7. Ellerini suya tutarak durular.
8. Musluğu kapatır.

Değerlendirme tekniği: Çoklu fırsat yöntemi.

B: Bağımsız

S: Sözel İpucu

M: Model Olma

F: Fiziksel Yardım

Öğretimi Yapılacak Beceri: Yüz yıkama.
Uzun Dönemli Amaç: Elini, yüzünü bağımsız olarak yıkar ve kurular.
Kısa Dönemli Amaç: Yüzünü bağımsız olarak yıkar.
Öğretimsel Amaçlar:
1. Musluğu açar.
2. İki elini birleştirerek avucuna su alır.
3. Lavaboya doğru eğilir.
4. Elindeki suyu yüzüne götürür.
5. Elleriyle yüzünü ovarak temizler.
6. Aynı işlemi 3–4 defa tekrarlar.
7. Musluğu kapatır.
Materyaller: Lavabo.
Oturum Süresi:
Öğretim Zamanı: Öğretim amaçlıbelirlenen zamanlarda ve el-yüz yıkamayı gerektiren durumlardan sonra öğretim yapılır.
Öğretim Ortamı: Lavabo veya banyo (çocuğun kendini görebileceği aynanın olması gerekir).
Yöntem ve Teknikler: İpucunun giderek arttırılması, tüm beceri yöntemi.
Uygulama: Çocukla birlikte lavaboya gidilir ve yüz yıkama becerisinin çalışılacağı söylenir. Sabun gösterilerek “Bu nedir?” diye sorulur. Olumlu yanıt vermezse, sabun olduğu ve ellerin yıkanmasında kullanıldığı söylenilir. Ellerimizi ve yüzümüzü yıkamanın sağlık açısından yararları anlatılır ve yüzümüzü ne zaman yıkamamız gerektiğine ilişkin açıklamalar yapılır. Sonra yüzünü yıkaması için ana yönerge verilir. Eğer çocuk tepkisiz kalırsa veya olumsuz tepki verirse gereksinim duyulan ipuçlarıkullanılarak, çocuğun yüzünü yıkaması sağlanır. Çocuğun yapamadığı, yanlışyaptığı veya yapmakta zorlandığı beceri basamağı, sözel ipucuyla desteklenir. Buna rağmen doğru tepki vermezse, çocuğa model olunarak davranışı nasıl yapacağıgösterilir. Aynı zamanda yapılan davranış sözel olarak açıklanır. Çocuk, hâlâ doğru davranışı sergilemezse fiziksel yardımda bulunulur. Sonra ipuçlarıaşamalı olarak geri çekilir. Bütün basamakları bağımsız olarak yapıncaya kadar, gerekli zamanlarda öğretim tekrar edilir. Daha sonra becerinin sürekliliği sağlanır ve genelleme çalışmaları yapılır. Özellikle genelleme aşamasında, çocuğun günlük yaşamında el-yüz yıkamayı gerektiren her durumda ellerini-yüzünü yıkaması için fırsat verilir.
Pekiştirme: Öğretim sırasında çocuğun verdiği her doğru tepki için, “Aferin, çok güzel, harikasın, süpersin” vb övgü sözleri ile çak yapma, baş okşama, sırt sıvazlama gibi dokunsal pekiştireçler kullanılır. Öğretimin sonunda ise, çocuğa sevdiği yiyecek, nesne veya etkinlik içerikli pekiştireçlerden biri verilir. Çocuk beceriyi yapmada ustalaştıkça pekiştireçler geri çekilir.
Değerlendirme: Her öğretim oturumunda değerlendirme verileri aşağıdaki forma işlenir. Bütün amaçlar için ölçüt karşılanıncaya kadar öğretime devam edilir.

Başlama Tarihi: Bitirme Tarihi: Ölçüt: %100	Öğretim öncesi değerlendirme sonucu ile öğretim oturumlarının sonucu
Öğretimsel Amaçlar
	1	2	3	4	5	6
1. Musluğu açar.
2. İki elini birleştirerek avucuna su alır.
3. Lavaboya doğru eğilir.
4. Elindeki suyu yüzüne götürür.
5. Elleriyle yüzünü ovarak temizler.
6. Aynı işlemi 3–4 defa tekrarlar.
7. Musluğu kapatır.

Değerlendirme tekniği: Çoklu fırsat yöntemi.

B: Bağımsız

S: Sözel İpucu

M: Model Olma

F: Fiziksel Yardım

Öğretimi Yapılacak Beceri: El-yüz kurulama.
Uzun Dönemli Amaç: Elini, yüzünü bağımsız olarak yıkar ve kurular.
Kısa Dönemli Amaç: Elini, yüzünü bağımsız olarak kurular.
Öğretimsel Amaçlar:
1. Havluyu alır.
2. Havluyu iki elinin üstüne yayar.
3. Havluyla yüzünü siler/kurular.
4. Havluyla ellerini siler/kurular.
5. Havluyu yerine asar.
Materyaller: Sabun, havlu.
Oturum Süresi:
Öğretim Zamanı: Öğretim amaçlıbelirlenen zamanlarda ve el-yüz yıkamayı gerektiren durumlardan sonra öğretim yapılır.
Öğretim Ortamı: Lavabo veya banyo (çocuğun kendini görebileceği aynanın olması gerekir).
Yöntem ve Teknikler: İpucunun giderek arttırılması, tüm beceri yöntemi.
Uygulama: Çocukla birlikte lavaboya gidilir. Bugün seninle birlikte el-yüz yıkamadan sonra havluyla nasıl kurulandığını çalışacağız, denilir. Havlu gösterilerek “Bu havlu, elimizi-yüzümüzü yıkadıktan sonra bununla kurularız” diye açıklama yapılır. Sonra elini-yüzünü yıkaması için yönerge verilir (Daha önce bu becerinin öğretimi yapıldığı için, çocuk beceriyi bağımsız olarak yapar). Çocuk, elini-yüzünü bağımsız yıkadıktan sonra “Elini-yüzünü havluyla kurula” diye yönerge verilir. Eğer çocuk tepkisiz kalırsa veya olumsuz tepki verirse ipuçlarıyla elini yüzünü kurulaması sağlanır. Çocuğun yapamadığı, yanlışyaptığı veya yapmakta zorlandığı beceri basamağı, sözel ipucuyla desteklenir. Buna rağmen doğru tepki vermezse, çocuğa model olunur. Çocuk, hâlâ doğru davranışı sergilemezse fiziksel yardımla davranışı yapmasına yardım edilir. Bütün basamakları bağımsız olarak yapıncaya kadar, gerekli zamanlarda öğretim tekrar edilir. Sonra ipuçları aşamalı olarak geri çekilir. Daha sonra becerinin sürekliliği sağlanır ve genelleme çalışmaları yapılır. Özellikle genelleme aşamasında, çocuğun günlük yaşamında el-yüz kurulamayı gerektiren her durumda ellerini veya ellerini-yüzünü farklı nitelikte havlularla (pamuktan yapılmış el havlusu, kâğıt havlu, peçete vb) kurulaması sağlanır.
Pekiştirme: Öğretim sırasında çocuğun verdiği her doğru tepki için, “Aferin, çok güzel, harikasın, süpersin” vb övgü sözleri ile çak yapma, baş okşama, sırt sıvazlama gibi dokunsal pekiştireçler kullanılır. Öğretimin sonunda ise, çocuğa sevdiği yiyecek, nesne veya etkinlik içerikli pekiştireçlerden biri verilir. Çocuk beceriyi yapmada ustalaştıkça pekiştireçler geri çekilir.
Değerlendirme: Her öğretim oturumunda değerlendirme verileri aşağıdaki forma işlenir. Bütün amaçlar için ölçüt karşılanıncaya kadar öğretime devam edilir.

Başlama Tarihi: Bitirme Tarihi: Ölçüt: %100	Öğretim öncesi değerlendirme sonucu ile öğretim oturumlarının sonucu
Kısa Dönemli ve Öğretimsel Amaçlar
	1	2	3	4	5	6
1. Havluyu alır.
2. Havluyu iki elinin üstüne yayar.
3. Havluyla yüzünü siler/kurular.
4. Havluyla ellerini siler/kurular.
5. Havluyu yerine asar.

Değerlendirme tekniği: Çoklu fırsat yöntemi.

B: Bağımsız

S: Sözel İpucu

M: Model Olma

F: Fiziksel Yardım

Öğretimi Yapılacak Beceri: Dişfırçalama.
Uzun Dönemli Amaç: Dişlerini bağımsız olarak fırçalar.
1. Kısa Dönemli Amaç: Fırçaya yeteri kadar macun sürer.
Öğretimsel Amaçlar:
1. Macunu sağeline alır.
2. Diğer eliyle macunun kapağını tutar.
3. Macunun kapağını açar.
4. Macunun kapağını lavabonun üzerine bırakır.
5. Fırçayı sol eline alır.
6. Leblebi kadar macunu fırçanın üzerine sıkar.
7. Fırçayılavabonun üzerine koyar.
8. Macunun kapağını alır.
9. Macunu kapatır.
10. Macunu yerine koyar.
2. Kısa Dönemli Amaç: Dişlerini fırçalar.
Öğretimsel Amaçlar:
1. Fırçayı sağeline alır.
2. Dişlerinin üzerine koyar.
3. Aşağı- yukarıhareket ettirir.
3. Kısa Dönemli Amaç: Ağzını yıkar.
Öğretimsel Amaçlar:
1. Fırçayıyıkar.
2. Fırçayıyerine bırakır.
3. Avucuna veya bardağa bir miktar su koyar.
4. Suyu ağzına alır.
5. Ağzınıçalkalar.
6. Lavaboya tükürür.
7. Avucuna bir miktar su koyar.
8. Suyu ağzının üzerine götürür.
9. Elini ağzının üzerinde yanlara hareket ettirerek durular.
Materyaller: İki adet diş fırçası(çocuk için kolay tutulabilen daha küçük ve yumuşak bir fırça tercih edilmeli), diş macunu.
Oturum Süresi:
Öğretim Zamanı: Beslenme saatlerinden sonra veya herhangi bir yiyecek yenildikten sonra diş fırçalama becerisinin öğretimi yapılabilir.
Öğretim Ortamı: Lavabo veya banyo.
Yöntem ve Teknikler: İpucunun giderek arttırılması, ileri zincirleme yöntemi.
Uygulama: Çocukla birlikte lavaboya gidilir ve dişlerini fırçalama becerisinin çalışılacağı söylenir. Fırça ve macun gösterilerek “Bunların adını biliyor musun?” diye sorulur. Olumlu yanıt vermezse, araç-gereçler tanıtılır; dişlerimizi niçin ve ne zaman fırçalamamız gerektiğine ilişkin açıklamalar yapılır. “Dişlerini fırçala” denilerek, beceriyi yapması için yönerge verilir. Eğer çocuk tepkisiz kalırsa veya olumsuz tepki verirse gereksinim duyulan ipuçları kullanılarak, çocuğun beceri basamaklarınıyapması sağlanır. Çocuğun yapamadığı, yanlış yaptığı veya yapmakta zorlandığıbeceri basamaklarını doğru yapması için sözel ipucu verilir. Buna rağmen doğru tepki vermezse, çocuğa model olunarak ne yapması gerektiği gösterilir. Çocuk, hâlâ doğru davranışı sergilemezse fiziksel yardımda bulunulur. Sonra ipuçlarıaşamalı olarak geri çekilir. Bütün basamakları bağımsız olarak yapıncaya kadar, gerekli zamanlarda öğretim oturumu tekrar edilir ve ipuçları sistematik olarak geri çekilir.
Aynı yöntemle diğer kısa dönemli amaçların öğretimi gerçekleştirilir. Daha sonra becerinin sürekliliği sağlanır ve genelleme çalışmaları yapılır. Özellikle genelleme aşamasında, çocuğun günlük yaşamında diş fırçalamayı gerektiren her yiyecek tüketiminden sonra dişlerini fırçalaması sağlanır. Son aşamada ise, herhangi bir uyarı veya yönerge almadan günde 2 defa dişlerini fırçalaması sağlanır.
Pekiştirme: Öğretim sırasında çocuğun verdiği her doğru tepki için, “Aferin, çok güzel, harikasın, süpersin” vb övgü sözleri ile çak yapma, baş okşama, sırt sıvazlama gibi dokunsal pekiştireçler kullanılır. Öğretimin sonunda ise, çocuğa sevdiği yiyecek, nesne veya etkinlik içerikli pekiştireçlerden biri verilir. Çocuk beceriyi yapmada ustalaştıkça pekiştireçler geri çekilir.
Değerlendirme: Her öğretim oturumunda değerlendirme verileri aşağıdaki forma işlenir. Bütün amaçlar için ölçüt karşılanıncaya kadar öğretime devam edilir.

Başlama Tarihi: Bitirme Tarihi: Ölçüt: %100	Öğretim öncesi değerlendirme sonucu ile öğretim oturumlarının sonucu
Kısa Dönemli ve Öğretimsel Amaçlar
	1	2	3	4	5	6
1. Fırçaya yeteri kadar macun sürer.
a. Macunu sağ eline alır.
b. Diğer eliyle macunun kapağını tutar.
c. Macunun kapağını açar.
ç. Macunun kapağını lavabonun üzerine bırakır.
d. Fırçayı sol eline alır.
e. Leblebi kadar macunu fırçanın üzerine sıkar.
f. Fırçayı lavabonun üzerine koyar.
g. Macunun kapağını alır.
h. Macunu kapatır.
j. Macunu yerine koyar.
2. Dişlerini fırçalar.
a. Fırçayı sağ eline alır.
b. Dişlerinin üzerine koyar.
c. Aşağı- yukarı hareket ettirir.
3. Ağzını yıkar.
a. Fırçayı yıkar.
b. Fırçayı yerine bırakır.
c. Avucuna veya bardağa bir miktar su koyar.
ç. Suyu ağzına alır.
d. Ağzını çalkalar.
e. Lavaboya tükürür.
f. Avucuna bir miktar su koyar.
g. Suyu ağzının üzerine götürür.
h. Elini ağzının üzerinde yanlara hareket ettirerek durular.

Değerlendirme tekniği: Çoklu fırsat yöntemi.

B: Bağımsız

S: Sözel İpucu

M: Model Olma

F: Fiziksel Yardım

Öğretimi Yapılacak Beceri: Kâğıt mendille burnunu silme.
Uzun Dönemli Amaç: Kâğıt mendille burnunu silme becerisini bağımsız olarak gerçekleştirir.
1. Kısa Dönemli Amaç: Mendilin katlarını açar.
Öğretimsel Amaçlar:
a) Mendili eline alır.
b) Kullandığı eliyle tutar.
c) İlk katı açar.
d) İkinci katı açar.
2. Kısa Dönemli Amaç: Burnunu siler.
a) Mendili burnunun üzerine koyar.
b) Gerekirse sümkürür.
c) Burnunu hafifçe sıkarak aşağıdoğru kaydırır.
d) Kirlenen kısmı kapatır.
e) Mendili çöpe atar.
Materyaller: Kâğıt mendil, çöp kutusu.
Oturum Süresi:
Öğretim Zamanı: Öğretim için uygun görülen herhangi bir zaman ve çocuğun burnu aktığı durumlarda.
Öğretim Ortamı: Bireysel eğitim odasıveya sınıf.
Yöntem ve Teknikler: İpucunun giderek arttırılması, ileri zincirleme yöntemi.
Uygulama: Çocukla birlikte bireysel eğitim odasına gidilir; yan yana veya karşılıklı oturulur. Kâğıt gösterilerek“Bu nedir?” diye sorulur. Olumlu yanıt vermezse, nesnenin isimi ve niçin kullanıldığı söylenilir. “Bugün mendille burun silme becerisi çalışacağız, eğer istediğim gibi yaparsan dersin sonunda bu mendili sana vereceğim” denilir. Sonra“Mendille burnunu sil” diye yönerge verilir. Eğer çocuk tepkisiz kalırsa veya olumsuz tepki verirse gereksinim duyulan ipuçları kullanılarak, çocuğun mendille burnunu silme becerisini gerçekleştirmesi sağlanır. Çocuğun yapamadığı, yanlışyaptığı veya yapmakta zorlandığı beceri basamağı, sözel ipucuyla desteklenir. Buna rağmen doğru tepki vermezse, çocuğa model olunarak davranışı nasıl yapacağıgösterilir. Aynı zamanda yapılan davranış sözel olarak açıklanır. Çocuk, hâlâ doğru davranışı sergilemezse fiziksel yardımda bulunulur. Sonra ipuçlarıaşamalı olarak geri çekilir. Bütün basamakları bağımsız olarak yapıncaya kadar, gerekli zamanlarda öğretim tekrar edilir. Sonra ikinci kısa dönemli amaç için öğretim yapılır. Daha sonra becerinin sürekliliği sağlanarak genelleme çalışmaları yapılır. Günlük yaşamda çocuğun burnu her aktığında, farklımendillerle burnunu silmesi için olanak sağlanır. Genellemenin son aşamasında çocuk, burnu aktığında başkasından yönerge almadan burnunu silebilmelidir. Çocuğun cebinde veya çantasında sürekli kâğıt mendil bulundurulmaıdır.
Pekiştirme: Öğretim sırasında çocuğun verdiği her doğru tepki için, “Aferin, çok güzel, harikasın, süpersin” vb övgü sözleri ile çak yapma, baş okşama, sırt sıvazlama gibi dokunsal pekiştireçler kullanılır. Öğretimin sonunda ise, çocuğa sevdiği yiyecek, nesne veya etkinlik içerikli pekiştireçlerden biri verilir. Çocuk beceriyi yapmada ustalaştıkça pekiştireçler geri çekilir.
Değerlendirme: Her öğretim oturumunda değerlendirme verileri aşağıdaki forma işlenir. Bütün amaçlar için ölçüt karşılanıncaya kadar öğretime devam edilir.

Başlama Tarihi: Bitirme Tarihi: Ölçüt: %100	Öğretim öncesi değerlendirme sonucu ile öğretim oturumlarının sonucu
Kısa Dönemli ve Öğretimsel Amaçlar
	1	2	3	4	5	6
1.Mendilin katlarını açar
a) Mendili eline alır.
b) Kullandığı eliyle tutar.
c) İlk katı açar.
d) İkinci katı açar.
2. Burnunu siler.
a) Mendili burnunun üzerine koyar.
b) Gerekirse sümkürür.
c) Burnunu hafifçe sıkarak aşağı doğru kaydırır.
d) Kirlenen kısmı kapatır.
e) Mendili çöpe atar.

Değerlendirme tekniği: Çoklu fırsat yöntemi.

B: Bağımsız

S: Sözel İpucu

M: Model Olma

F: Fiziksel Yardım

Öğretimi Yapılacak Beceri: Saç tarama.
Uzun Dönemli Amaç: Saç tarama becerisini bağımsız olarak gerçekleştirir.
1. Kısa Dönemli Amaç: Saçını tarar.
Öğretimsel Amaçlar:
a) Kullandığıeline tarağı alır.
b) Aynaya bakar.
c) Yukarıdan aşağıya doğru uygun yönlerde tarar.
2. Kısa Dönemli Amaç: Tarağı temizler.
Öğretimsel Amaçlar:
a) Tarağı diğer eliyle temizler.
b) Saçları çöp kutusuna atar.
c) Tarağı yerine koyar.
Materyaller: Tarak, ayna, çöp kutusu.
Oturum Süresi:
Öğretim Zamanı: Öğretim amaçlıbelirlenen zamanlarda ve saç taramayı gerektiren durumlarda öğretim yapılır.
Öğretim Ortamı: Bireysel eğitim ortamıveya banyo.
Yöntem ve Teknikler: İpucunun giderek arttırılması, ileri zincirleme yöntemi.
Uygulama: Çocukla birlikte aynanın karşısında yan yana durulur. Tarak gösterilerek “Bu tarak, bununla saçımızıtararız. Eğer saçımızı tarakla taramazsak, saçlarımız dağınık olur ve güzel görünmez,” diye açıklama yapılır. “Bugün saç tarama becerisini çalışacağız”denilir. Sonra “Saçını tara” yönergesi verilir. Eğer çocuk tepkisiz kalırsa veya olumsuz tepki verirse gereksinim duyulan ipuçları kullanılarak, çocuğun saçınıtarama becerisini gerçekleştirmesi sağlanır. Çocuğun yapamadığı, yanlış yaptığıveya yapmakta zorlandığı beceri basamağı, sözel ipucuyla desteklenir. Buna rağmen doğru tepki vermezse, çocuğa model olunarak davranışı nasıl yapacağıgösterilir. Aynı zamanda yapılan davranış sözel olarak açıklanır. Çocuk, hâlâ doğru davranışı sergilemezse fiziksel yardımda bulunulur. Sonra ipuçlarıaşamalı olarak geri çekilir. Bütün basamakları bağımsız olarak yapıncaya kadar, gerekli zamanlarda öğretim tekrar edilir. Sonra ikinci kısa dönemli amacın öğretimine geçilir. Daha sonra becerinin sürekliliği sağlanarak genelleme çalışmaları yapılır. Günlük yaşamda saç taramayı gerektiren her durumda (sabahları, banyodan sonra), saçını farklı taraklarla ve saç fırçalarıyla bağımsız olarak taraması sağlanır.
Pekiştirme: Öğretim sırasında çocuğun verdiği her doğru tepki için, “Aferin, çok güzel, harikasın, süpersin” vb övgü sözleri ile çak yapma, baş okşama, sırt sıvazlama gibi dokunsal pekiştireçler kullanılır. Öğretimin sonunda ise, çocuğa sevdiği yiyecek, nesne veya etkinlik içerikli pekiştireçlerden biri verilir. Çocuk beceriyi yapmada ustalaştıkça pekiştireçler geri çekilir.
Değerlendirme: Her öğretim oturumunda değerlendirme verileri aşağıdaki forma işlenir. Bütün amaçlar için ölçüt karşılanıncaya kadar öğretime devam edilir.

Başlama Tarihi: Bitirme Tarihi: Ölçüt: %100	Öğretim öncesi değerlendirme sonucu ile öğretim oturumlarının sonucu
Kısa Dönemli ve Öğretimsel Amaçlar	1	2	3	4	5	6
1. Saçını tarar.
a) Kullandığı eline tarağı alır.
b) Aynaya bakar.
c) Saçını yukarıdan aşağıya doğru uygun yönlerde tarar.
2. Tarağı temizler.
a) Tarağı diğer eliyle temizler.
b) Saçları çöp kutusuna atar.
c) Tarağı yerine koyar.

Değerlendirme tekniği: Çoklu fırsat yöntemi.

B: Bağımsız

S: Sözel İpucu

M: Model Olma

F: Fiziksel Yardım

http://www.cetinozbey.net