PSİKOMOTOR BECERİLER
VE ÖĞRETİMİ
Duyu organları,zihin ve kasların birlikte çalışması sonucu ortaya çıkan davranışlar, psikomotor olarak adlandırılır.Bireyin ve toplumun yaşamını sürdürmesinde psikomotor be-ceriler çok önemlidir.Fen bilimleri,resim,müzik,tıp,mühendislik bilimlerinde ve diğer pek çok alanda psikomotor beceriler hemen hemen bilişsel yeterlikler kadar, hatta bazen daha da önemlidir.Psikomotor becerilerin kazanılması süreklilik gerektirir.
Psikomotor beceriler,günlük hayatta önemli yer tutar.Bu davranışların bir kısmını, gün içerisinde çevremizdeki kişileri model alarak kendiliğimizden ya da çevremizdeki kişilerin rehberliğinde öğreniriz.Yürüme,konuşma,yemek yeme, futbol vb. bu biçimde öğrenilebilir. Psikomotor davranışlar okulda da planlı eğitim faaliyetleri sonunda öğrenilir.Özellikle sanat ve meslek okullarında önemli yer tutar.
Psikomotor davranışların geliştirilmesi tüm yaşam boyu sürer.Bu nedenle, yüksek öğre-time devam eden öğrenciler,devam etmeyen akranlarına göre daha çok yeni beceri kazanma ve daha önce kazandıkları becerileri geliştirme olanaklarına sahiptirler.
Psikomotor beceriler ,bir işin yapılması sırasında kullanılan,bilinçli zihinsel etkinliğin yönlendirdiği koordineli kas etkinlikleridir.Örneğin; el yazısı yazma,daktilo yazma,piyano yaz-ma birer psikomotor beceridir.Motor yetenek,vücudun bir ya da birden fazla organının katıldığı kas hareketi ya da işlemidir.
Psikomotor öğrenme çocuğun doğumundan sonra psikomotor yeteneklerin gelişmesine bağlı kalarak ve yaşı ilerledikçe hızlanarak devam eder.Çocuk doğduğu anda hareket edebilecek ve bazı psikomotor davranışları yapabilecek durumdadır.Hatta ana rahmindeyken bile bazı hareketler yaptığı dış etkilere karşı bazı yalın tepkiler gösterdiği bilinmektedir.Buna bakarak eğitimciler eğitim-öğretimin doğumdan önce başladığını söylerler.Doğumdan sonra psikomotor yetenekler hızla gelişir.Psikomotor öğrenme bu yeteneklerin gelişmesine bağlı-dır. Bu psikomotor yetenekler şunlardır;
KUVVET
Bütün psikomotor davranışların öğrenilmesi bir kuvvet gerektirir.Koşma,at-lama,tırmanma,yürüme hatta bir parmağın kıpırdatılması bile kuvvet ister.Bütün vücudun genel bir kuvvetinin olması gerektiği gibi gövdenin kol ve bacakların elin ve parmakların öğrenilecek psikomotor davranışları yapabilecek kuvvete sahip olması gerekir.
HAREKETE HAZIR OLMA
Vücudun etkilere karşı tepki göstermeye hazır olması gereklidir. Etki ile bu etkiye yapılan tepkinin arasında geçen zaman reaksiyon zamanıdır.Reaksiyon zamanı ne kadar kısa olursa psikomotor öğrenmede o kadar hızlı olur.Psikomotor öğrenmede genel olarak bütün vücudun tepkiye hazır olması gereklidir.Özellikle kol ve bacakların ve elin tepki yapabilecek olgunluğa ulaşması gerekir.
HIZ
Psikomotor davranışların kendine özgü bir yapılış hızı vardır.Bir davranışın gerekti-ğinden az hızda veya çok hızda yapılması halinde organizma tehlikeye girebilir. Örneğin bir makinede çalışmasını öğrenecek bir öğrencinin gereken hızda hareket edememesi onun kolunun veya hayatının tehlikeye girmesine sebep olabilir.Psikomotor öğrenmede özellikle koşun ve parmakların gereken hızı kazanması çok önemlidir.
DURGUN DIKKAT
Birçok psikomotor öğrenme bir olayın veya işin devamlı ve keskin bir şekilde dikkatli olarak izlenmesini gerektirir.Öğrenci birçok durumlarda vücudunu oynatmadan dengeli bir şekilde uzun süre durmak zorunda kalacaktır.
DINAMIK DIKKAT
Bazı davranışlar öğrencinin hareket halindeyken bir olaya dikkat et-mesini ve olaya uygun davranışlar yapmasını gerektirecektir.Örneğin voleybol oynayan bir öğrencide dinamik bir dikkatin olması gerekir.Çocukta dinamik dikkat gelişmemişse bu psikomotor öğrenmeyi yapamaz.
KOORDINASYON
Psikomotor öğrenmenin pek çoğu birden fazla organların çalışmasını gerektirir.En yalın bir davranışta bile göz el kol veya ayak gövde ile ayağın veya iki elin bir düzen içinde çalışması oldukça zordur.Öğrenilecek davranışları yapacak organları arasında yeterli koordinasyonu kuramıyorsa çocuk o davranışı öğrenemez.
ESNEKLIK
Vücudun gerektiği zaman öne yana geriye ve istenen yönlere eğilmesi yani esnek olması gereklidir.Gövdenin bacakların yeterli esnekliğe sahip olmadığı zamanlarda psikomotor davranışları öğrenmek mümkün değildir.
Psikomotor yetenekler bütünlük halinde bulunurlar.Çocuk doğduğu zaman bu psikomotor yeteneklerin ancak kendi gelişimi oranındaki yapabilir.Bu nedenle ancak kendine özgü bazı becerileri yapabilecektir.
Öğrenci ilkokula başladığı zaman birçok psikomotor davranışları öğrenmiştir.İlk olarak çocuk oturmayı sonra emeklemeyi daha sonra da bir yere tutunarak ayağa kalkmayı ve sonra da yürümeyi öğrenmiştir.Çocuk yürümeyi öğrendiğinde hayatının önemli bir devresini bitirmiş sayılır.Yürüme psikomotor davranışlarının ilk devresidir.Çocuk bundan sonra hızla diğer devrelere girer.Yalnız her toplumda bu aynı sırada devam etmez.Örneğin;Yeni Gine’de bulunan Manus Kabilesinde çocuklar yürümeyi öğrendikten sonra yüzmeyi öğrenirler.Çünkü bu kabilenin geçimi balıkçılıkla sağlanmaktadır ve bu nedenle yüzmek yürümek kadar önemlidir. Okula gelen bir öğrenci geldiği çevreye göre bir çok değişik psikomotor beceriyle gelecektir.Çocuklar çevrelerinin gerektirdiği becerileri kendi psikomotor yetenekleri içinde yaparak birçok beceriler edinerek okula gelmektedirler.
Psikomotor öğrenmede duyu organlarının rolü çok büyüktür.Duyu organlarındaki kusurlar hastalıklar veya gelişim eksiklikleri çocuğun psikomotor öğrenimini engeller.Duyu organlarının böyle bir engellemesi olduğu zaman çocuğun algıları becerileri yapabilecek kadar gelişmiş olamaz.Çocuk psikomotor etkinlikleri yönünden zorlukla karşılaşıyorsa yine bir yandan seviyesine uygun görevler verirken bir yandan da psikomotor yeteneklerini geliştirici tedbirler alınmalıdır.
Psikomotor etkinlikler üç türde görülür:
1- Öğrenilecek psikomotor davranış öğrenci için yeni olabilir,
2- Öğrenilecek psikomotor davranışın bir kısmı yeni ,diğer bir kısmı ise öncekilerle birleştirilecek türden olabilir
3- Psikomotor davranış eskiden öğrenilmiş fakat daha fazla özen isteyen yönlerinin geliştirilmesi gerekebilir
Öğretilecek beceri tümüyle yeni ise o zaman yapılacak çalışmalarda kolaydan zora gidilmeli-dir.Bir kısmı yeni ise önceki becerilerle bağdaşacak türde çalışmaların düzenlenmesi gerekebilir. Son tür için yapılacak çalışma yalnızca geliştirilecek ise beceri elverişli zamanlarda yeter dere-cede tekrarlarla geliştirilir.
Bir psikomotor davranışın öğrenilmesinde iki öğe vardır:
1- Becerilerin öğrenciler tarafından kavranması gerekir,
2- Becerilerin yapılması gerekir.
Psikomotor davranışın kavranması duyu organları ve algıların yoluyla olur.Becerinin uygu-lanması da yeter gelişim,hazır olma ve güdüleme varsa, kasların harekete geçmesiyle olur.Psikomotor beceri gösterme,içsel koşullar,dışsal uyarıcıları algılama ve motor etkinliklerin etkileşimlerinin bir ürünüdür.Becerilerin kapsadığı motor ve algısal özelliklerin miktarı,beceriden beceriye değişiklik gösterir(Şema 1).Örneğin;yürüme,dans etme,koşma, bisiklet sürme,yüzme,jimnastik gibi etkinlikler yüksek motor ve daha düşük düzeyde algılamayla yapılabilecek etkinliklerdir.Bazı becerilerde yüksek düzeyde algılamayla ilgilidir.
Düşük Hızlı Okuma Yüksek
Sözlük kullanma
Motor Algısal
Öğe Steno yazma Öğe
Bir enstrüman
çalma
Müziğe uygun dans etme
Yüksek Düşük
Yürüme
İnsanların belli bir alanla ilgili psikomotor davranışlarındaki yeterlik düzeyleri arasında önemli farklılıklar vardır.Insanların bir beceriye ne derecede sahip olduklarını belirlemek amacıyla,genellikle becerinin sonucuna yani ürüne beceriyi gösterme sürecine ya da her ikisine birden bakılır.Norman; tenisçi,pilot gibi belli alanda uzmanlaşmış kişilerle amatörlerin davranışlarını karşılaştırdığında amatörle uzmanı ayıran beş değişken belirlemiştir.Bu değişkenler;
a. Rahatlık: Uzman kişiler beceriyi kolay,rahat,pürüzsüz ve amatörlere göre daha az çaba harcayarak gösterirler
b. Otomatiklik : Uzman kişiler beceriyi gösterirken genellikle bilinçli olarak ne yaptıklarını düşünmezler.
c. Zihinsel Çaba : Beceri geliştikçe zihinsel çaba azalır.Yapılan iş bireye daha kolay gelir ve birey zihinsel olarak yorulmaz.
d. Stres : Amatör ya da acemi kişiler beceriyi sergilerken stres altında kalırlar ustalar bu stresi hissetmezler.
e. Bakış Açısı: Acemiler bir beceriyi gösterirken yaptıkları eylemlerin hepsine dikkat eder-ler.
BECERILERIN TEMEL OLARAK ŞU ÖZELLIKLERI TAŞIMASI BEKLENIR:
1) Kasların kullanılmasında incelik,yerindelik ve uygunluk.
2) Birkaç organın hareketlerinin aynı anda koordine edilmesi
3) Değişen duruma göre anında en uygun ve doğru hareketleri seçme
4) Değişen amca ve hıza göre hareketlerin uyumunu sağlama,
5) zamanında tepkide bulunma
6) El kol bilek ayak Vücudun diğer kaslarını rahatlıkla kullanma ustalığı
Becerilerin organize edilmiş bir sıra içinde yapılması gerekir.Tek bir kas hareketi beceri olarak tanımlanamaz.
Duyu organları,zihin ve kasların birlikte çalışması sonucu ortaya çıkan davranışlar, psikomotor olarak adlandırılır.Bireyin ve toplumun yaşamını sürdürmesinde psikomotor be-ceriler çok önemlidir.Fen bilimleri,resim,müzik,tıp,mühendislik bilimlerinde ve diğer pek çok alanda psikomotor beceriler hemen hemen bilişsel yeterlikler kadar, hatta bazen daha da önemlidir.Psikomotor becerilerin kazanılması süreklilik gerektirir.
Psikomotor beceriler,günlük hayatta önemli yer tutar.Bu davranışların bir kısmını, gün içerisinde çevremizdeki kişileri model alarak kendiliğimizden ya da çevremizdeki kişilerin rehberliğinde öğreniriz.Yürüme,konuşma,yemek yeme, futbol vb. bu biçimde öğrenilebilir. Psikomotor davranışlar okulda da planlı eğitim faaliyetleri sonunda öğrenilir.Özellikle sanat ve meslek okullarında önemli yer tutar.
Psikomotor davranışların geliştirilmesi tüm yaşam boyu sürer.Bu nedenle, yüksek öğre-time devam eden öğrenciler,devam etmeyen akranlarına göre daha çok yeni beceri kazanma ve daha önce kazandıkları becerileri geliştirme olanaklarına sahiptirler.
Psikomotor beceriler ,bir işin yapılması sırasında kullanılan,bilinçli zihinsel etkinliğin yönlendirdiği koordineli kas etkinlikleridir.Örneğin; el yazısı yazma,daktilo yazma,piyano yaz-ma birer psikomotor beceridir.Motor yetenek,vücudun bir ya da birden fazla organının katıldığı kas hareketi ya da işlemidir.
Psikomotor öğrenme çocuğun doğumundan sonra psikomotor yeteneklerin gelişmesine bağlı kalarak ve yaşı ilerledikçe hızlanarak devam eder.Çocuk doğduğu anda hareket edebilecek ve bazı psikomotor davranışları yapabilecek durumdadır.Hatta ana rahmindeyken bile bazı hareketler yaptığı dış etkilere karşı bazı yalın tepkiler gösterdiği bilinmektedir.Buna bakarak eğitimciler eğitim-öğretimin doğumdan önce başladığını söylerler.Doğumdan sonra psikomotor yetenekler hızla gelişir.Psikomotor öğrenme bu yeteneklerin gelişmesine bağlı-dır. Bu psikomotor yetenekler şunlardır;
KUVVET
Bütün psikomotor davranışların öğrenilmesi bir kuvvet gerektirir.Koşma,at-lama,tırmanma,yürüme hatta bir parmağın kıpırdatılması bile kuvvet ister.Bütün vücudun genel bir kuvvetinin olması gerektiği gibi gövdenin kol ve bacakların elin ve parmakların öğrenilecek psikomotor davranışları yapabilecek kuvvete sahip olması gerekir.
HAREKETE HAZIR OLMA
Vücudun etkilere karşı tepki göstermeye hazır olması gereklidir. Etki ile bu etkiye yapılan tepkinin arasında geçen zaman reaksiyon zamanıdır.Reaksiyon zamanı ne kadar kısa olursa psikomotor öğrenmede o kadar hızlı olur.Psikomotor öğrenmede genel olarak bütün vücudun tepkiye hazır olması gereklidir.Özellikle kol ve bacakların ve elin tepki yapabilecek olgunluğa ulaşması gerekir.
HIZ
Psikomotor davranışların kendine özgü bir yapılış hızı vardır.Bir davranışın gerekti-ğinden az hızda veya çok hızda yapılması halinde organizma tehlikeye girebilir. Örneğin bir makinede çalışmasını öğrenecek bir öğrencinin gereken hızda hareket edememesi onun kolunun veya hayatının tehlikeye girmesine sebep olabilir.Psikomotor öğrenmede özellikle koşun ve parmakların gereken hızı kazanması çok önemlidir.
DURGUN DIKKAT
Birçok psikomotor öğrenme bir olayın veya işin devamlı ve keskin bir şekilde dikkatli olarak izlenmesini gerektirir.Öğrenci birçok durumlarda vücudunu oynatmadan dengeli bir şekilde uzun süre durmak zorunda kalacaktır.
DINAMIK DIKKAT
Bazı davranışlar öğrencinin hareket halindeyken bir olaya dikkat et-mesini ve olaya uygun davranışlar yapmasını gerektirecektir.Örneğin voleybol oynayan bir öğrencide dinamik bir dikkatin olması gerekir.Çocukta dinamik dikkat gelişmemişse bu psikomotor öğrenmeyi yapamaz.
KOORDINASYON
Psikomotor öğrenmenin pek çoğu birden fazla organların çalışmasını gerektirir.En yalın bir davranışta bile göz el kol veya ayak gövde ile ayağın veya iki elin bir düzen içinde çalışması oldukça zordur.Öğrenilecek davranışları yapacak organları arasında yeterli koordinasyonu kuramıyorsa çocuk o davranışı öğrenemez.
ESNEKLIK
Vücudun gerektiği zaman öne yana geriye ve istenen yönlere eğilmesi yani esnek olması gereklidir.Gövdenin bacakların yeterli esnekliğe sahip olmadığı zamanlarda psikomotor davranışları öğrenmek mümkün değildir.
Psikomotor yetenekler bütünlük halinde bulunurlar.Çocuk doğduğu zaman bu psikomotor yeteneklerin ancak kendi gelişimi oranındaki yapabilir.Bu nedenle ancak kendine özgü bazı becerileri yapabilecektir.
Öğrenci ilkokula başladığı zaman birçok psikomotor davranışları öğrenmiştir.İlk olarak çocuk oturmayı sonra emeklemeyi daha sonra da bir yere tutunarak ayağa kalkmayı ve sonra da yürümeyi öğrenmiştir.Çocuk yürümeyi öğrendiğinde hayatının önemli bir devresini bitirmiş sayılır.Yürüme psikomotor davranışlarının ilk devresidir.Çocuk bundan sonra hızla diğer devrelere girer.Yalnız her toplumda bu aynı sırada devam etmez.Örneğin;Yeni Gine’de bulunan Manus Kabilesinde çocuklar yürümeyi öğrendikten sonra yüzmeyi öğrenirler.Çünkü bu kabilenin geçimi balıkçılıkla sağlanmaktadır ve bu nedenle yüzmek yürümek kadar önemlidir. Okula gelen bir öğrenci geldiği çevreye göre bir çok değişik psikomotor beceriyle gelecektir.Çocuklar çevrelerinin gerektirdiği becerileri kendi psikomotor yetenekleri içinde yaparak birçok beceriler edinerek okula gelmektedirler.
Psikomotor öğrenmede duyu organlarının rolü çok büyüktür.Duyu organlarındaki kusurlar hastalıklar veya gelişim eksiklikleri çocuğun psikomotor öğrenimini engeller.Duyu organlarının böyle bir engellemesi olduğu zaman çocuğun algıları becerileri yapabilecek kadar gelişmiş olamaz.Çocuk psikomotor etkinlikleri yönünden zorlukla karşılaşıyorsa yine bir yandan seviyesine uygun görevler verirken bir yandan da psikomotor yeteneklerini geliştirici tedbirler alınmalıdır.
Psikomotor etkinlikler üç türde görülür:
1- Öğrenilecek psikomotor davranış öğrenci için yeni olabilir,
2- Öğrenilecek psikomotor davranışın bir kısmı yeni ,diğer bir kısmı ise öncekilerle birleştirilecek türden olabilir
3- Psikomotor davranış eskiden öğrenilmiş fakat daha fazla özen isteyen yönlerinin geliştirilmesi gerekebilir
Öğretilecek beceri tümüyle yeni ise o zaman yapılacak çalışmalarda kolaydan zora gidilmeli-dir.Bir kısmı yeni ise önceki becerilerle bağdaşacak türde çalışmaların düzenlenmesi gerekebilir. Son tür için yapılacak çalışma yalnızca geliştirilecek ise beceri elverişli zamanlarda yeter dere-cede tekrarlarla geliştirilir.
Bir psikomotor davranışın öğrenilmesinde iki öğe vardır:
1- Becerilerin öğrenciler tarafından kavranması gerekir,
2- Becerilerin yapılması gerekir.
Psikomotor davranışın kavranması duyu organları ve algıların yoluyla olur.Becerinin uygu-lanması da yeter gelişim,hazır olma ve güdüleme varsa, kasların harekete geçmesiyle olur.Psikomotor beceri gösterme,içsel koşullar,dışsal uyarıcıları algılama ve motor etkinliklerin etkileşimlerinin bir ürünüdür.Becerilerin kapsadığı motor ve algısal özelliklerin miktarı,beceriden beceriye değişiklik gösterir(Şema 1).Örneğin;yürüme,dans etme,koşma, bisiklet sürme,yüzme,jimnastik gibi etkinlikler yüksek motor ve daha düşük düzeyde algılamayla yapılabilecek etkinliklerdir.Bazı becerilerde yüksek düzeyde algılamayla ilgilidir.
Düşük Hızlı Okuma Yüksek
Sözlük kullanma
Motor Algısal
Öğe Steno yazma Öğe
Bir enstrüman
çalma
Müziğe uygun dans etme
Yüksek Düşük
Yürüme
İnsanların belli bir alanla ilgili psikomotor davranışlarındaki yeterlik düzeyleri arasında önemli farklılıklar vardır.Insanların bir beceriye ne derecede sahip olduklarını belirlemek amacıyla,genellikle becerinin sonucuna yani ürüne beceriyi gösterme sürecine ya da her ikisine birden bakılır.Norman; tenisçi,pilot gibi belli alanda uzmanlaşmış kişilerle amatörlerin davranışlarını karşılaştırdığında amatörle uzmanı ayıran beş değişken belirlemiştir.Bu değişkenler;
a. Rahatlık: Uzman kişiler beceriyi kolay,rahat,pürüzsüz ve amatörlere göre daha az çaba harcayarak gösterirler
b. Otomatiklik : Uzman kişiler beceriyi gösterirken genellikle bilinçli olarak ne yaptıklarını düşünmezler.
c. Zihinsel Çaba : Beceri geliştikçe zihinsel çaba azalır.Yapılan iş bireye daha kolay gelir ve birey zihinsel olarak yorulmaz.
d. Stres : Amatör ya da acemi kişiler beceriyi sergilerken stres altında kalırlar ustalar bu stresi hissetmezler.
e. Bakış Açısı: Acemiler bir beceriyi gösterirken yaptıkları eylemlerin hepsine dikkat eder-ler.
BECERILERIN TEMEL OLARAK ŞU ÖZELLIKLERI TAŞIMASI BEKLENIR:
1) Kasların kullanılmasında incelik,yerindelik ve uygunluk.
2) Birkaç organın hareketlerinin aynı anda koordine edilmesi
3) Değişen duruma göre anında en uygun ve doğru hareketleri seçme
4) Değişen amca ve hıza göre hareketlerin uyumunu sağlama,
5) zamanında tepkide bulunma
6) El kol bilek ayak Vücudun diğer kaslarını rahatlıkla kullanma ustalığı
Becerilerin organize edilmiş bir sıra içinde yapılması gerekir.Tek bir kas hareketi beceri olarak tanımlanamaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder