DİKKAT TOPLAMA

 

DİKKAT TOPLAMA

Dikkat toplama, insanın dikkatini bilinçli olarak belirli bir noktaya toplayabilme becerisidir. Dalgınlık ve düzensizliği bir yana bırakıp algımızı, düşüncemizi o anki yaşantıya toplama, içten ve dıştan gelen bütün bozucu faktörlere yönelmeme ve uzun bir süre bir nesneyle ilgilenmek için dikkatimizi zorlama becerisidir. Dikkat, öncelik belirleme, sıraya koyma, planlama ve düzenleme işlemlerinin tümünü içeren genel bir kavramdır. Bilinçli çalışmanın temeli, çalışmanın ne amaçla yapıldığının öğrenci tarafından açık seçik bilinmesi gerekir. Yaptığı işin amacını bilmek, öğrencinin bu işi benimseyip ona sahip çıkmasına ve iş için kendisini güdülemesine yardımcı olur.

Günlük yaşam içerisinde, okulda, ev içi etkileşimlerde yaşanan dikkat toplama problemleri ile dikkat toplama bozukluğunu birbirinden ayırmak gerekir. Dikkat toplama problemlerinin uzun süreli olması ve beraberinde bir takım belirtilerle birlikte yaşanıyor olması dikkat toplama bozukluğu olarak ifade edilmektedir.

Dikkat toplama problemlerinin nedenleri arasında, yoğun uyaran akışı (fazla televizyon izleme, aşırı bilgisayar oynama, aşırı oyuncak bolluğu vb.) gibi çevre şartları, yorgunluk, yanlış cezalandırma ve uzun süren hastalıklar sayılabilir. Öğrencilerin okulda dikkatlerini yeterince toplayamamalarının nedenleri arasında; yetersiz ilgi, başarı güdüsünün düşük olması, okul ve sınav korkusu, verimsiz çalışma yöntemleri olabilir.

Dikkat toplama probleminin iki tipi vardır. Bunlar;

1.Tip: Bu çocuklar sürekli hareket halindedirler, iç tepiseldirler, acelecidirler, çevredeki uyarıcılara açıktırlar ve ilgileri kolayca dağılır. Uzun bir süre herhangi bir nesneyle ilgilenemezler, etrafta sürekli gürültü yaparlar. Çevrelerindeki insanlar sürekli olarak onlardan şikayet ederler. Bu çocuklar kendilerinden istenen çalışmalara yönelemezler ve bu nedenle bir çalışmada devamlılık sağlayamazlar.

2.Tip: Bu çocuklar çok sessizdirler, isteklendirmeleri düşüktür, kendi kendilerine hayallere dalarlar, isteksiz ve ilgisizdirler. Bir iş üzerinde özensiz, gelişigüzel çalışırlar.

Arkadaş toplantısı şeklinde bazen çalışılan konuları ve dersleri tartışmak kişinin kendisini güdülemesine yardımcı olacaktır.

Kişinin çalışma için gerekli kararları vermesi gereklidir. Hangi ders ne zaman çalışılacaktır? Çalışılacak ders için kullanılacak yöntemler ve araç gereçler hangileri olmalıdır? Bu ve benzeri kararların verilmemesi dikkati toplamayı engeller.

Bir konuya duyulan merak o konuya dikkati toplamayı sağlayıcı itici güçtür. Merak duyduğumuz, ilgimizi çeken işler sevdiğimiz şeylerdir. Merak uyandırmanın yolu ise, kişinin konuya ilişkin, kendisine sorular sormasıdır. Okunan kitaptaki ana ve alt başlıklar soru biçimine sokularak bu işlem yapılabilir. “Okul başarısı nasıl artırılabilir?”, “Kişi dikkatini nasıl toplayabilir?” şeklinde soru sorarak merak duygusu uyandırılabilir ve dikkat konu üzerine çekilebilir.

Fiziksel çevrenin düzenlenmesi, gürültülü bir ortamdan sessiz bir mekâna geçiş, çalışmayı aynı yer, saat ve şartlarda sürdürme, divan, koltuk, yatak, vb. kişinin gevşeyerek dikkatinin dağılmasına yol açacak yerlerden kaçınma, çalışma masasında konuyla ilgili olmayan eşyaların kaldırılması, çalışma için kullanılan sandalyenin yumuşak olmaması, uygun bir ışık altında çalışma ve ortamın çok sıcak olmaması, dikkatin toplanması için gereklidir. Diğer kişilerin oynadıkları, eğlendikleri, dinlendikleri saatlerde çalışmamaya özen gösterilmelidir.

Çalışmada çeşitlilik sağlamak, aynı tür konular arasına farklı özellikte konular koymak, dikkat için zorunluluktur. Çalışmanın (okuma, yazma, vb.) değişik yöntem ve teknikler uygulanarak yapılması dikkatin dağılmasını önler; anlama ve kavramayı kolaylaştırır.

Kişi çalışabileceğine ve başarı sağlayacağına inandığı ölçüde yaptığı çalışmaya kendini vermesi mümkündür. Benzer konularda sağladığı daha önceki başarısını düşünmesi ve elde edeceği sonucu bir an hayal etmesi kendine güven sağlamaya yetebilir.

Dikkati gerektiği gibi yönlendirebilmek için, planlanan saatte çalışma isteği olmasa da, kendinizi çalışmaya zorlamalısınız. Kişi çalışmaya ilişkin kararlı olmalıdır. Kişi kendi kendisine “söz” vermelidir.

Boş zamanlarda bulmaca çözümü, matematik ve coğrafya bilmeceleri, satranç gibi zihinsel etkinlik gerektiren oyunlar, resim ve desen çalışmaları dikkatin gerektiği anlarda daha kolay toplanmasını sağlamaya yardımcı olacaktır.

Okulda Yaşanan Dikkat Sorunu

Dikkat toplama problemleri yaşayan öğrencilerin ders sırasında amaçsız olma, sessiz oturamama, ders sırasında oyun oynama, yanındaki arkadaşına zarar verme, sürekli bir nesne ile oynama (örn. silgi, cetvel gibi), sürekli hareket etme, çok konuşma, hızlı düşünme ve birlikte çalıştığı arkadaşlarının dikkatlerini dağıtma gibi davranışlar sergiledikleri tespit edilmiştir. Ayrıca, bu öğrencilerin, unutkanlık gösterdikleri, ev ödevlerini, kitaplarını, defterlerini unuttukları ya da henüz üzerinde konuşulmuş bir şey hakkında soru sordukları, çalışma tempolarının süreklilik göstermediği, çok hata yaptıkları ve bir iş üzerinde sürekli çalışamadıkları belirtilmiştir.

Dikkatini toplayamama, temel eğitim okulu öğrencisinin en büyük sorunudur. İlköğretim çağındaki çocukların bir kısmı genellikle hareketlidirler ve hareketli oyunları tercih etmektedirler. Çocukların bu davranışları çevreleri tarafından engellenmekte ve böyle davranmamaları söylenmektedir. Bu durum, ailede, okulda ve arkadaş gruplarında olumsuz yaşantılara neden olmaktadır. Evde anne babalar çocuğa yönelik eğitim etkinliklerinin etkisiz olduğunu görmekte; okulda, öğretmenler çocuğu başarısız olarak nitelendirmektedirler. Ayrıca tüm bunların yanı sıra, bu çocuklar arkadaş gruplarında da devamlı olarak arkadaşları tarafından dışlanmakta ve bu durumla başetmek zorunda kalmaktadırlar.

Dikkat toplama sorunu yaşayan çocukların ufak bir gürültüden dikkatleri dağılır, sınıfta sürekli pencereden dışarıya bakarlar, yanlarındaki arkadaşlarına bir şeyler söylerler, oturdukları sırada sürekli ileri geri kayarlar, ilgilenmeleri gereken işlerle ilgilenmek yerine başka şeylerle ilgilenirler. Bu çocukların isteklerini kaybetmemek ya da uzun süre oturup bir ev ödevini yapabilmek için sürekli güdülenmeye ihtiyaçları vardır.Dikkatini toplayamayan çocuklar, bu problemleri nedeniyle okulda; matematik, okuma-yazma ve dil gelişiminde belirgin sorunlar yaşarlar.

Sınıfta dikkat toplamada sorun yaşamanın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

-        Bedensel rahatsızlıklar,

-        Çevrede çok ve çeşitli uyaranların var olması,

-        Öğrencinin aile yaşantısındaki sorunlar,

-        Öğrencinin dikkat toplama becerisini kullanmadaki yetersizlikleri,

-        Öğrencinin isteksizliği,

-        Öğrencinin birlikte olduğu arkadaşlarından dolayı dikkatinin dağılması,

-        Öğrencinin ilgisini çekmeyen ders içeriği,

-        Gerginlik yaratan ev ödevleri ve çalışmaları,

-        Aşırı ya da yetersiz güdülenme,

-        Uygun bir ödül ve ceza sisteminden yoksunluk,

-        Geri bildirim yetersizliği,

-        Amaç yoksunluğu ya da belirsizliği,

-        Başarısızlık endişesi,

-        Aşırı kaygı ve gerginlik,

-        Öğrencinin, kendi kapasitesinin çok altında ya da üstünde beklenti içerisinde olması,

-        Öğretmenin öğrenciden, kapasitesinin çok üstünde ya da altında bir beklenti içerisine girmesi,

-        Öğretmenin ders işleyiş tarzı (duygusal anlamda yakın olmayan bir iletişim),

-        Öğretmenin dersi öğrencileri motive edici zenginlikte işleyememesi,

Dikkat toplama becerisi, dikkat toplama alıştırmaları ile geliştirilebilir.

Sınıfta öğrencinin dikkatini toplamasını sağlamak için:

-  Öğretmenin derste sözel olarak soru sorması,

-  Çalışma metinlerindeki yardımcı soruların üzerinde durulması,

-  Öğrencilerin dersin amaçlarından haberdar olmaları,

-  Çalışma metinlerindeki önemli noktaların altının çizilmesi, yararlı olabilir.

Dikkat toplama günün belli saatlerinde daha kolay sağlanır. Çocuklar için en uygun zamanlar 07.00-11.00 ve 16.00-20.00 saatleri arası ve en uygun olmayan zamanlar ise 13.00-15.00 saatleri arasıdır.

Bir yetişkinin (anne-baba ya da öğretmen), bir işi bitirmeden diğerine başlamaması, bir işi yaparken izlediği yöntemin çocuklar tarafından izlenmesi ve sonrasında model alınması dikkat toplama becerisinin gelişiminde de oldukça önemlidir.

Bilişsel Model Alma ve Kendi Kendine Yönerge Verme Yönteminin Aşamaları

Aşama 1:

Model bir kişi yardımıyla çocuğa başarılı davranışın gösterilmesi

-Problemin formüle edilmesi:

“Nasıl yapmalıyım?” örn. “Burada toplama ve çıkarma ödevi var.”

-Probleme yaklaşma:

“Buradaki altı toplama ve çıkarma işlemini ardarda yapmalıyım.”

-Duygusal yönlendirme:

“Zamanım var. Eğer bir kez hata yaparsam bu o kadar da kötü değil”

-Çözüm yolunun tanımlanması:

“Önce….., sonra  …… yapmalıyım”

-Gidiş ve son kontrol:

“Her şeyi doğru yaptım mı? Bir kez daha kontrol edeyim.”

-Kendi kendine pekiştireç verme:

“”Mükemmel yaptım. Her şeyi doğru cevaplandırdım.”

Aşama 2:

Çocuğun davranışlarını uygulayıcının katılımıyla yönlendirme (Öğretmen sanki öğrenciymiş gibi ben dilini kullanır)

Aşama 3:

Çocuğun yüksek sesle kendi kendine yönerge vererek kendini yönlendirmesi

Aşama 4:

Çocuğun yönergeyi kendi kendine fısıldayarak vermesi

Aşama 5:

Çocuğun yönergeyi sadece düşünmesi

Dikkat Toplama Alıştırması Sırasında:

-   Öğrenci çalışırken dikkatini dağıtabilecek iç ve dış uyaranlar ortadan kaldırılmaya çalışılır. Aç olmamasına özen gösterilir. Bu nedenle oturumlar her zaman beslenme saatinden sonra yapılmalıdır.

-   Öğrenci bir alıştırmayı bitirmeden diğerine geçmemesine dikkat edilmeli. Böylece, öğrencinin aynı zamanda bir konu üzerinde devamlı çalışmayı öğrenmesine olanak sağlanmıştır.

-   Çalışmalar sırasında öğrencinin hatalarını kendisinin bulmasına fırsat verilmiş olur. Ya da hatalarını bulabilmeleri için onlara ipuçları verilir. Hatalarını bulduktan ve düzelttikten sonra diğer alıştırmaya geçebilirler.

-   Öncelikle hafif zorlukta alıştırmalar seçilmeli, daha sonra artan zorlukta alıştırmalar verilir. Her çalışmada çalışma süresi biraz daha artırılmıştır.

-   Alıştırmalar öğrencilerin yaşına göre ne çok kolay ne de çok zor olarak hazırlanır. Onları biraz zorlayan fakat başarabilecekleri alıştırmalar seçilir. Böylece öğrenciler biraz zorlanmanın ardından gelen başarı duygusunu yaşamış olurlar.

Dikkat Toplama Eğitiminde İlk Uygulama Ödevi

2. ve 3. sınıftaki öğrenciler için uygulama 30 dakika süre içinde piyasada var olan bir boyama kitabı da kullanılarak,

-   Şekilleri ayırt edebilme,

-   İki resim arasındaki farklılıkları bulma,

-   İstenen şekilleri bulma ve onları belirlenmiş renklerle boyama,

-   Verilen resimlerdeki hataları bulma, şeklinde çalışma yapılabilir.

İkinci Uygulama Ödevi

30 dakika süre içinde;

Bir hikâyeyi okuyup onunla ilgili soruları cevaplandırma (dikkatli okuma ve dinleme çalışması), okunan metni dikkatlice takip etmeleri sağlanmalı ve metinle ilgili soruları cevaplandıracaktır.

İki resim arasındaki farklılıkları bulma,

Eksik bırakılmış olan şekli tamamlama,

Şekil-zemin ilişkisine ait çalışma,

Geometrik bir şekli oluşturan iki şekli bulma ve işaretleme.

Üçüncü Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Bir metni okuma ve ona yönelik soruları cevaplandırma, okunan metni dikkatlice takip etmeleri sağlanmalıdır.

Üstteki şekle bakarak alttaki benzer şekillerin eksikliklerini ya da farklılıklarını bulma,

Şekil-zemin ilişkisini içeren bir çalışma,

Verilmiş olan geometrik şekle ait parçaları sıralanmış şekillerin arasından bulma,

Belli bir sıralamaya göre yapılan hataları işaretleme,

Karmaşık olarak verilen kelimelerin arasından istenen kelimeleri bulma,

Her sırada verilen şekillerden farklı olanı bulma ve işaretleme,

VIII. Verilen karmaşık şekillerin arasından istenen şekilleri bulma ve işaretleme.

Bu oturumdan itibaren yönergeleri kendileri okumalı ve anlamalıdır. Anlayamadıkları bir yer olduğunda yardım alabilirler.

Dördüncü Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Bir okuma metnindeki belli harflerin altına kırmızı kalemle nokta koyma,

Verilen örneğe uygun olarak belli geometrik şekillerin altına, içine ya da üstüne nokta koyma,

Birbirine benzeyen şekillerin arasından belli bir şekli işaretleme,

Numaralandırılmış nesnelerin isimlerini yazma,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma,

Sayılarla ilgili çalışma,

Şekil-zemin algısını geliştirmeye yönelik alıştırma,

Olayların oluş sırasıyla ilgili çalışma.

Beşinci Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Verilmiş sıraya uygun olarak bazı şekilleri tamamlama,

Her sırada verilen şekillerden farklı olanı bulma ve işaretleme,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma,

Her sırada farklı olan şekli bulma,

Farklı büyüklükteki dairelerden en küçük olanını bulma ve işaretleme,

Verilmiş olan nesneleri belli bir resmin içinden bulma,

Verilen bir şeklin eksiklerini tamamlama,

Noktaları belli bir sıraya göre birleştirme.

Altıncı Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Dikkatli dinleme ve okuma çalışması,

Verilen örneğe uygun olarak her iki farklı şekli bulma ve her ikisini farklı şekilde işaretleme,

Sıralanmış yedi kelimeden aynı olan iki tanesini bulma,

Karmaşık şekillerin arasından istenen şekli bulma,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma,

Noktaları belli bir sıraya göre birleştirme,

Bir dikdörtgen şeklinin çevresini örneğe uygun şekilde tamamlama,

Olayları oluş sırasına göre sıralama.

Yedinci Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Şekil-zemin ilişkisine yönelik alıştırma,

Bitişik yazılmış kelimeleri ayrıştırabilme,

Örneğe benzer olan şekli bulma ve işaretleme,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma,

Her sırada yer alan kelimelerin kaç harften oluştuğunu karşısına yazma,

Karışık harflerin içinde gizlenmiş olan kelimeleri bulma,

Bir çiçeğin oluşumunun şekillerini oluş sırasına göre numaralandırma.

Sekizinci Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Verilen şeklin aynısını karmaşık şekillerin arasından bulma ve işaretleme,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma ve işaretleme,

Şekil-zemin ilişkisine yönelik çalışma,

Karmaşık şekillerin arasına yazılmış kelimeleri bulma ve onları uygun yerlere yazma,

Harfleri birleştirerek belli bir şekli oluşturma,

El-göz koordinasyonu ile ilgili çalışma.

Dokuzuncu Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Verilen bir şeklin aynısını karmaşık olarak verilmiş şekillerin arasından bulma ve işaretleme,

Tamamlanmış bir şekle bakarak diğer eksik şekilleri tamamlama,

Noktalı olarak verilmiş şekillerde eksik olan noktaları tamamlama,

Bitişik olarak verilmiş kelime gruplarındaki kelimeleri ayrıştırabilme, kaçar kelimeden oluştuğunu belirleme ve karşısına yazma,

Eksik çizilmiş şekillerin içerisinden tamamlanarak çizilmiş şekilleri bulma ve işaretleme.

Onuncu Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Dikkatli dinleme çalışması,

Verilen bir şeklin aynısını karmaşık olarak verilmiş şekillerin arasından bulma ve işaretleme,

Karışık harflerin içinde gizlenmiş olan kelimeleri bulma,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma ve işaretleme,

Her sırada verilen ayrı geometrik şekli oluşturan parçaları bulma ve işaretleme,

Noktaları sırasıyla birleştirme.

On birinci Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Üç ayrı daire şekline bakarak aşağıda eksik bırakılmış olan daireleri tamamlama,

Her sırada anlamca farklı olan kelimeyi bulma ve işaretleme,

Benzer ve farklı olan şekilleri belirleme,

Belli bir şekle benzeyen ve benzemeyen şekilleri bulma,

Belirlenmiş sembollere uygun olan matematiksel işlemleri yapma,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma ve işaretleme.

On ikinci Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Belirlenmiş sembollere uygun olan matematiksel işlemleri yapma,

Belli rakamların sembollerine bakarak diğer sıralardaki hataları bulma,

Belli şekillerin aynısını karmaşık olarak verilmiş şekillerin arasından bulma ve işaretleme,

Karışık harflerin içinde gizlenmiş olan belli harfleri bulma,

Şekil-zemin ilişkisine yönelik çalışma,

Belli bir geometrik şeklin parçalarını bulma, noktaları birleştirme.

On üçüncü Uygulama Ödevi

35 dakika süre içinde;

Şekil-zemin ilişkisine yönelik alıştırma,

İki resim arasındaki farklılıkları bulma,

Her sırada verilmiş olan noktalı şekillerden noktası eksik bırakılmış olanı tamamlama,

Her sayıya ait sembollere uygun işlemleri yapma,

Dikkatli okuma ve dinleme çalışması,

Verilen örneğe uygun olarak diğer sıralardaki hataları bulma.

Her oturum uygulanmadan önce gevşeme egzersizleri uygulanıp çeşitli oyunlar oynanabilir ve daha sonra eğitim programına geçilebilir.

Dikkati Yönlendirmede Öğretmenlere öneriler

Dikkat süresi okula yeni başlayan çocuklarda 10 dakikadır, bu süre yaşla birlikte artar ve 10 yaşında 20 dakika, 14 yaşında ise 30 dakikaya ulaşır. DEHB olan çocukların zekâ düzeyine göre akademik başarıları beklenenin altında gerçekleşir. Bazen öğretmen ve arkadaşlarından aşırı uyarı almaları okuldaki etkinliklerden geri çekilme tavrı göstermelerine yol açabilir. Sınıfta dikkatini toplayamayan öğrenciler, öğretmenin günlük eğitim öğretim faaliyetlerini sınırlar. Bu nedenle öğretmenler, okulda zamanlarının ve enerjilerinin çoğunu, sınıfın kontrolüne harcamak zorunda kalmaktadır.

Dikkat toplama becerisi iyi olan bir çocuk tahtaya yazılmış olan beş satırlık bir yazıyı, örneğin altı kez tahtaya bakarak defterine geçirebilirken bir başka çocuk otuz üç kere baktıktan sonra geçirebilir. Bu iki çocuk arasındaki temel farklılıklardan biri, dikkat toplama becerisi ile ilgilidir. Otuz üç kere tahtaya bakmak zorunda kalan bir çocuk yorulacak, dinlenmek için sık sık etrafına bakacak, yanındakilerin dikkatini dağıtacak, ödevini tamamlayamayacak ve bu arada öğretmenden sıkça uyarı alacaktır. Dikkat toplama becerisi farklı bu iki öğrenciden aynı performansın beklenmesi elbette bir ölçme ve değerlendirme hatasıdır.

Öğretmen davranışlarının öğrencilerin dikkat toplama düzeyleri üzerindeki etkisi ve onların dikkat toplama becerilerinin geliştirilmesindeki katkısı yadsınamaz. Öğrencilerin dikkat toplama becerilerinin artırılması için öğretmenlere şu önerilerde bulunulabilir:

Öğrencilerin dikkat toplama düzeyleri ile öğretmenin sınıf yönetimindeki başarısı, derslerle ilgili olarak öğrencilerden neleri beklediğini açıkça belirtmesi ve sınıfta iyi bir sosyal atmosferin hakim olması arasında yüksek düzeyde bir ilişki vardır. Öğretmenler,  öğrencilerinin kapasitelerinin çok üzerinde ya da altında başarı beklentisi içerisinde olmamalı ve onları değerlendirirken olumsuz davranışlarda bulunmamalıdırlar.

Öğrenme için önkoşulların sağlanması da önemlidir. Bu nedenle öğretmenler öğrencilerin öğrenme önkoşullarıyla derse hazır bulunuşluk düzeylerini sorular ve ödevlerle saptamalıdır.

Öğretmenlerin sınıfta heyecanlı, coşkulu, vurgulu ve ilgi çekici bir dil kullanmaları öğrencilerin dikkat toplama becerilerini artırır. Dersin işlenişinde öğrencilere, dersin içeriği ile ilgili olan çeşitli özel vurgulamalar yapmalıdır (Bir kelimenin altını çizme ya da renkli kalemle boyama gibi). Ayrıca öğretmenler ders anlatırken zıtlıklardan yararlanabilirler. Örneğin, parlak siyah kitap harflerinin açık sarı bir zemin üzerine yapıştırılabildiği bir panoda bu zıt etkiyi yaratabilir.

Öğretmenler kendi davranışlarının dikkatli ve tutarlı olmasına özen göstermelidirler. Böylece, öğrencilerinin de dikkatli ve tutarlı öğrenme stratejileri geliştirmelerine yardımcı olurlar.

Öğretmenler, bir konuyu anlatırken onu sadece sözel olarak ifade etmekle kalmamalı, aynı zamanda konunun ana hatlarını büyük harflerle tahtaya yazmalı ya da tepegözle yansıtmalıdır. Büyük, ışıklı, hareketli nesneler dikkati daha kolay çekerler. Ayrıca derslerde kullanılan filmler ya da drama etkinlikleri de öğrencilerin dikkatini toplamaları açısından oldukça yararlıdır. Derslerde bu etkinliklere sıklıkla yer verilmelidir.

Öğretmenler, ”Dikkat Toplama” becerisinin geliştirilebileceğine inanmalıdır. Dikkatin yönlendirilmesi ve düzeltilmesinin mümkün olduğunu bilmelidir.

Öğretmenler, öğrencilerinin içerisinde bulunduğu duruma göre, derste gerilme ve gevşeme alıştırmaları uygulamalıdır. Derslerde, rahatlamaya yönelik uygulamalar (gevşeme ve gerilim aşamaları, bedenin otururken, ayakta rahat olmasını sağlamak, nefes uygulamaları, sessiz olma uygulamaları) yapılmalıdır. Bu uygulamalar sırasında, gevşeme ve gerilim evrelerinin değişkenliğinin iyi ayarlanması gerekir. Öğrenciler yorgun olabilirler ya da uzun çalışmanın ardından monotonluk hissedebilirler. Motivasyonlarının en üst düzeye çıkması için yeni uyarıcılara ihtiyaç duyabilirler. Öğrencilerin kapasitelerinin artırılması için, ders planının hazırlanması aşamasında gerilim ve gevşeme alıştırmalarına yer verilmelidir.

Öğretmenler, dersin oluşumu, zamanlaması ve aşamaları hakkında öğrencileri bilgilendirmelidirler. Örneğin, “Şimdi 15 dakika soruları cevaplandıracağız, sonraki 10 dakika sonuçlara bakacağız, ardından hatalarınızı düzelteceğiz.” gibi.

Öğretmenler çalışmaların ritmine uygun aralar vermelidirler. Bu aşamada yukarıda sözü edilen bedensel ve zihinsel gevşeme alıştırmaları uygulanabilir. Böylece verilen aranın etkili bir şekilde kullanılması sağlanmış olur.

10. Öğretmenler, dersin işlenmesi sırasında, sözsüz iletişimden yararlanılarak, uyarıcıları düzenlemeye ve öğrencilerin dikkatlerini dersin içeriğine toplamalarına yardımcı olmalıdırlar.

11. Öğretmenler, sorduğu soruların öğrenciler tarafından iyice anlaşılmasını sağlamalıdırlar. Ayrıca, öğrencilere verdikleri ödevlerin de öğrenciler tarafından zor olarak değerlendirilmemesi önemlidir. Eğer öğrenciler, sorulan soruyu anlamazlar ya da bir ödevde zorluk yaşarlarsa dikkatleri toplamakta güçlük çekebilirler.

12. Öğretmenler, sınıf içi kurallar ve bu kuralların uygulanmasında aktif bir şekilde rol almalıdırlar. Ayrıca, öğrenciler sınıftaki kuralları mümkün olduğunca erken öğrenmelerini sağlamalıdırlar.

13. Öğretmenler, anlatmakta oldukları dersin bütününe hakim olmalıdırlar. Dersteki faaliyetlerin yönlendirilmesi öğretmen tarafından yapılmalıdır. Öğrenme adımları takip edilerek öğrencilerin vermiş oldukları yanıtlar üzerinde onlara olumlu geribildirimler verilmelidir.

14. Dikkat toplamada başarılı öğrencilerin ödüllendirilmesi diğer öğrencilerin dikkatli olma konusunda heveslenmelerine yardımcı olabilir.

15. Öğretmenler, öğrencilerine not tutma teknikleri, bir metnin ya da konunun ana fikrini bulma, özet yapma yöntemleri hakkında bilgi vermeli ve bunlara yönelik alıştırmalar yapmalıdırlar.

16. Öğrencilerin aileleri ile sık sık iletişim halinde olunması oldukça önemlidir. Öğretmenler, ailelerle öğrencilerinin evdeki çalışma koşulları, ders çalışma yöntemleri, evde nelere ne kadar zaman ayırmaları gerektiği (örneğin, her gün bir saat televizyon izlemeli gibi) konusunda iletişim halinde olmalıdırlar.

17. Öğrencilerin sınıftaki çalışmaları, özellikle de grup çalışmaları sırasındaki olumsuz davranışlarının saptanması ve uygun bir şekilde çözümlenmesi önemlidir.

18. Öğretmenler, bir ders saati içerisinde bir faaliyetten diğerine geçişleri iyi organize etmeli ve karışıklığa meydan vermemelidirler. Bir konudan diğer bir konuya geçileceği zaman öğrencilere bunu belirtmelidirler.

19. Öğrencilerin yaptıkları çalışmadan doyum alabilmeleri için ödevlerin kısa tutulması çok önemlidir. Öğretmenler, bir ödevin uzun olması yerine kaliteli bir çalışma olmasına önem vermeli ve doğru yapılan işleri

sürekli olarak pekiştirmelidirler.

20. Derslerde anlaşılırlık ve çok yönlü çalışma olanağının olması öğrencilerin dikkat toplama düzeylerini artıracaktır.

21. Öğretmenler öğrencilere bir defada bir yönerge vermelidirler. Aynı anda birden fazla yönerge vermek, öğrencilerin hiçbirini anlamamalarına ve yapamamalarına neden olur ve öğrenciler kendilerini başarısız hissedebilirler.

22. Dersin bitiminde o derste neler yapıldığının anlaşılır bir biçimde ortaya konması önemlidir.