MODIFIED CHECKLIST FOR AUTISM IN TODDLERS (M-CHAT) DEĞİŞTİRİLMİŞ ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ OTİZM TARAMA ÖLÇEĞİ

MODIFIED CHECKLIST FOR AUTISM IN TODDLERS (M-CHAT)
DEĞİŞTİRİLMİŞ ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ OTİZM TARAMA ÖLÇEĞİ

M-CHAT, otizmin ya da Yaygın Gelişimsel Bozukluk (YGB)’un belirtilerini erken çocukluk döneminde tespit etmek amacıyla geliştirilmiş bir otizm tarama ölçeğidir.
2001 yılında Robins, Fein, Barton ve Green tarafından geliştirilmiştir.
         -Erken Çocukluk Dönemi Otizm Tarama Ölçeği,
 CHAT’in bir uzantısı olarak oluşturulmuştur.

M-CHAT’ten alınan sonuç uygulayıcıya değerlendirilen çocukta otizm/YGB şüphesi olup olmadığını gösterir.
Toplam 23 sorudan oluşmaktadır. İlk 9 soru CHAT’in ilk 9 sorusu (Bölüm A) ile aynıdır. Ebeveynler bu soruları ‘evet-hayır’ formatında cevaplarlar.
CHAT’ten farklı olarak, sadece ebeveynin çocuğun gelişimi hakkında verdiği bilgilere dayanır.
Ölçeğin uygulaması yaklaşık 5-10 dakika almaktadır.
M-CHAT hekimler, psikologlar, psikiyatristler, pediatristler, hemşireler, pedagoglar, nörologlar gibi sağlık alanında çalışan uzmanlar tarafından uygulanabilir.
Ölçeğin Türk örneklemindeki geçerlik çalışması Aslı.Yıkgeç (2005) tarafından gerçekleştirilmiştir.
Ölçeği uygulamaya başlamadan önce mutlaka çocuğun:
Yaşı
Cinsiyeti
Annenin ve babanın yaşı
Annenin ve babanın eğitimi ile ilgili bilgileri ebeveynlerden alın.

Madde10. Çocuğunuz  gözünüze bir iki saniyeden fazla bakar mı?
 
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili maddeler arasındadır.
Çocuk ebeveynleriyle rahatlıkla göz teması kuruyorsa, göz teması kurmaktan çekinmiyorsa, ebeveynleri onunla göz teması kurduğunda o da karşılık olarak onlarla göz teması
    kuruyorsa            evet             başarılı
Çocuk ebeveynleriyle çok kısa süre göz teması kuruyorsa, ebeveynleriyle göz göze geldiğinde gözlerini hemen kaçırıyorsa, ebeveynleri göz teması kurmak için çabaladıklarında buna direnç gösteriyorsa         hayır          başarısız
Madde 11.  Çocuğunuz hiç sese karşı aşırı hassasiyeti var mı? (örneğin kulaklarını tıkar mı?)
       Bu madde otizm/YGB ilgili maddeler arasındadır.


M-CHAT MADDELERİNİN AÇIKLAMASI
Çocuk gürültülü ortamda, yüksek ses tonuyla konuşulduğunda, elektrik süpürgesi gibi makineler çalıştığında çok huzursuzlanıyorsa, ses arttığında kulaklarını kapatıyorsa
 à  evet à       başarısız

Buna benzer davranışlar
    sergilemiyorsa à    hayır à     başarılı
    Diğer bazı maddelerin tersine çocuk bu maddeden evet cevabı alırsa başarısız sayılır.


   Madde 12. Çocuğunuz  sizin yüzünüze ya da gülümsemenize karşılık olarak gülümser mi?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili maddeler arasındadır.
Çocuk ebeveynleri ona  gülümsediğinde onlara karşılık olarak gülümsemeyle tepki veriyorsa               evet              başarılı
Çocuk ebeveynleri ona gülümsediğinde ilgilenmiyor, hiç tepki vermiyor, başka tarafa bakıyorsa              hayır             başarısız 

Madde 13. Çocuğunuz sizi taklit eder mi? (örneğin siz bir yüz ifadesi takınsanız, bunu taklit eder mi?)
   Bu madde otizm/YGB ilgili maddeler arasındadır. Taklit becerisini sorgular.
Çocuk ebeveynleri yüz ifadesi takındığında bunu taklit ediyorsa, ebeveynlerinin yaptığı herhangi bir el, kol ya da vücut hareketini ya da onların oynadığı bir oyunu taklit
   ediyorsa                  evet             başarılı
Eğer bu tür davranışlar
   göstermiyorsa         hayır            başarısız
   Madde 14. Çocuğunuza adıyla seslendiğinizde tepki verir mi?
Bu madde otizm/YGB ile ilgili bir maddedir
Çocuk adıyla seslenildiğinde kısa bir süre içinde seslenen ebeveyne
   bakıyorsa             evet            başarılı
       
Çocuk ebeveynleri adıyla seslendiğinde bakmıyor, ilgilenmiyor ya da hiç tepki vermiyorsa          hayır           başarısız

Madde 15. Odanın diğer ucundaki bir oyuncağı parmağınızla gösterseniz çocuğunuz o oyuncağa bakar mı?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili bir maddedir
Ebeveyn işaret parmağıyla odanın diğer bir köşesindeki ya da çocuktan uzaktaki bir nesneyi gösterdiğinde çocuk gösterilen nesneye
    bakıyorsa              evet               başarılı    
Çocuk gösterilen nesneye değil de ebeveynin parmağına bakıyorsa, ebeveyn nesneyi işaret ettiğinde hiç ilgilenmiyor,tepki vermiyorsa, gösterilen yöne değil de başka bir yere
    bakıyorsa              hayır              başarısız

   Madde 16. Çocuğunuz yürüyor mu?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili olmayan maddeler arasındadır.
Çocuk bağımsız olarak, tutunmadan yürüyebiliyorsa             evet           başarılı
Çocuk henüz bağımsız olarak
    yürüyemiyorsa             hayır           başarısız

   Madde 17. Çocuğunuz sizin baktığınız bir şeye bakar mı?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili bir maddedir.
Ebeveyn dikkatini çeken herhangi bir nesne ya da olaya dönüp baktığı zaman, çocuk da aynı nesne ya da olaya dönüp
    bakıyorsa                evet             başarılı
Ebeveyn dikkatini çeken herhangi bir nesne ya da olaya dönüp baktığı zaman çocuk hiç ilgilenmiyor, dönüp bakmıyor ebeveynin nereye baktığının farkında bile
    olmuyorsa               hayır             başarısız
    Bu maddede dikkat edilmesi gerekenler:
Ebeveyn çocukla ilgili olsun olmasın herhangi bir nesne ya da olaya dönüp baktığı zaman çocuk da aynı yere bakıyorsa  evet cevabı verilir.
Çocuk sadece ebeveyn çocuğun ilgi alanında olan bir şeye baktığında bakıyorsa hayır cevabı verilir  

   Madde 18. Çocuğunuz yüzünün yakınında sıra dışı parmak hareketleri yapar mı?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili olan maddeler arasındadır.
Çocuk tekrarlayıcı ve anlamsız bir biçimde yüzünün yakınında ebeveyne tuhaf gelen parmak hareketleri
    yapıyorsa              evet            başarısız
Çocuk yüzünün yakınında bu tür tekrarlayıcı ve anlamsız  parmak hareketleri
    yapmıyorsa           hayır           başarılı
    Diğer bazı maddelerin tersine bu maddeye evet cevabı verilirse çocuk bu maddede başarısız sayılır.

   Madde 19. Çocuğunuz sizin dikkatinizi yaptığı işe çekmeye çalışır mı?
   Bu madde otizm/YGB ilgili bir maddedir.
Çocuk ebeveynin dikkatini uğraştığı, yapmakta olduğu ya da başarmış olduğu bir işe çekmeye çalışıyor, ebeveynin bu işe bakmasını, bu işle ilgili bir şey söylemesini, bu işi yaparken yanına gelmesini istiyor ya da bekliyorsa             evet            başarılı
Çocuk bu tür bir davranış
    sergilemiyorsa           hayır           başarısız

Madde 20. Çocuğunuzun sağır olup olmadığını merak ettiğiniz oldu mu?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili olan maddeler arasındadır.
Ebeveynin çocuğun gelişim süreci içinde ‘acaba çocuğum duymuyor olabilir mi?’ şeklinde bir şüphesi
    olduysa                 evet              başarısız
Ebeveynin çocuğun gelişim süreci içinde bu tarz bir şüphesi
   olmadıysa              hayır             başarılı
    Diğer bazı maddelerin tersine bu maddeye evet cevabı verilirse çocuk bu maddeden geçememiş sayılır.
Ebeveynin çocuğun gelişim süreci içinde ‘acaba çocuğum duymuyor olabilir mi?’ şeklinde bir şüphesi
    olduysa                 evet              başarısız
Ebeveynin çocuğun gelişim süreci içinde bu tarz bir şüphesi
   olmadıysa              hayır             başarılı
    Diğer bazı maddelerin tersine bu maddeye evet cevabı verilirse çocuk bu maddeden geçememiş sayılır.
    Bu madde de dikkat edilmesi gerekenler:
Annenin duyduğu şüphe çocuğun davranışlarından kaynaklanmış olmalıdır. Bazen annelerin  ‘acaba çocuğum da ilerde herhangi bir engel olur mu,  ilerde herhangi bir hastalığı olur mu gibi genel endişeleri olabilir. Bu madde de sorgulanan bu tür bir endişe ya da merak değildir.
Anne örneğin ‘adına hiç bakmıyordu, dediklerimi yapmıyordu, sanki anlamamış gibi görünüyordu ben de acaba duymuyor olabilir mi diye düşünmüştüm ‘ şeklinde bir endişe belirttiyse bu maddeye evet cevabı verilir.


Madde 21. Çocuğunuz insanların ne dediğini anlayabiliyor mu?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili maddelerdendir.
Çocuk ebeveynin dediklerini anlayabiliyor, söyleneni yapıyor, komut alıyor, bir şey anlatmaya çalışıldığında
   anlıyorsa              evet              başarılı
Çocuk ebeveynin  dediklerini anlamıyor, söyleneni yapmıyor, komut almıyor,  bir şey anlatmaya çalıştığında
   anlamıyorsa         hayır            başarısız

   Madde 22. Çocuğunuz bazen boşluğa gözünü dikip bakar mı ya da amaçsızca etrafta dolanır mı?
   Bu madde otizm/YGB ile ilgili bir maddedir.
Çocuk  boşluğa gözünü dikip dalıyorsa, anlamsızca, hiçbir amacı olmadan
    dolanıyorsa          evet             başarısız
Çocuk oyun amaçlı ya da bir şey aramak için belli bir amaç dahilinde etrafta
   dolanıyorsa          hayır             başarılı
    Diğer bazı maddelerin tersine bu maddeye evet cevabı verilirse çocuk bu maddeden geçememiş sayılır.

   Madde 23. Çocuğunuz alışık olmadığı bir şeyle karşılaştığında tepkinizi ölçmek için yüzünüze bakar mı?
  
    Bu madde otizm/YGB ile ilgili olan maddelerdendir.
    Çocuklar gelişimlerini bir evresinde karşılarına çıkan henüz deneyimlemedikleri şeylere tepki vermeden önce ebeveynlerine bakarak onlardan referans alırlar ve kendi tepkilerini ebeveynlerininkine göre belirlerler. Bu madde referans alma becerisini sorgular.
Çocuk hiç görmediği, ilk defa karşılaştığı yeni bir durumda veya bir nesneyi ilk defa gördüğünde  ebeveynin nasıl tepki vereceğini anlayabilmek için ebeveynin yüzüne bakıyorsa            evet          başarılı         
Bu tür davranışlar
    sergilemiyorsa          hayır      başarısız

M-CHAT NASIL KODLANIR?
M-CHAT’te bulunan 23 sorunun her biri evet/hayır şeklinde kodlanır.
M-CHAT’in maddeleri arasında otizmi ayırt etme açısından en belirleyici olan maddeler M-CHAT’in kritik maddeleridir. M-CHAT’i Türk örneklemi üzerinde kullanırken göz önüne alınması gereken 7 tane kritik madde vardır. Türk örneklemindeki kritik maddeler  madde 2,6,7,9,13,14,15 ‘tir

M-CHAT’TE OTİZM TANISI ALMA RİSKİ OLAN ÇOCUKLAR NASIL BELİRLENİR?
Türk çocukları üzerinde uygulanırken, bir çocuğun M-CHAT’te başarısız olması  ve ‘otizm şüphesi olan çocuk’ olarak değerlendirilmesi için değerlendirilen çocuğun 7 kritik maddenin en az herhangi ikisinde ya da tüm 23 maddenin en az herhangi üçünde  başarısız olması gerekmektedir.

BİR ÇOCUK M-CHAT’TE BAŞARISIZ OLURSA NE OLUR?
M-CHAT’te başarısız olmak ‘otizm şüphesi olan’ ya da ‘otizm tanısı alma riski olan’ çocuklar’ grubunda sınıflandırılmak anlamına gelir. CHAT’te başarısız olan bir çocuk muhakkak bir çocuk psikiyatristine yönlendirilmelidir.

BİR ÇOCUK M-CHAT’TE BAŞARILI OLURSA NE OLUR?
    Bir çocuğun M-CHAT’te başarılı olması durumda herhangi bir ilave uygulamaya gerek yoktur.
     Fakat M-CHAT’te başarılı olmak o çocuğun herhangi bir tipte sosyal-iletişim problemi ya da daha farklı bir gelişimsel problem (Zihinsel gerilik,Down Sendromu  gibi) geliştirmeyeceğini garantilemez. Ebeveynlerin bu tür problemlerin varlığına ya da çocuklarının akranlarından farklı geliştiğine dair endişeleri varsa çocuk psikiyatristleri, çocuk nörologları, çocuk doktorları ya da psikologlar gibi ilgili uzmanlara yönlendirilmeleri gerekmektedir
    Bir çocuğun M-CHAT’te başarılı olması durumda herhangi bir ilave uygulamaya gerek yoktur.
     Fakat M-CHAT’te başarılı olmak o çocuğun herhangi bir tipte sosyal-iletişim problemi ya da daha farklı bir gelişimsel problem (Zihinsel gerilik,Down Sendromu  gibi) geliştirmeyeceğini garantilemez. Ebeveynlerin bu tür problemlerin varlığına ya da çocuklarının akranlarından farklı geliştiğine dair endişeleri varsa çocuk psikiyatristleri, çocuk nörologları, çocuk doktorları ya da psikologlar gibi ilgili uzmanlara yönlendirilmeleri gerekmektedir