ÖZEL EĞİTİM GEREKTİREN ÇOCUKLARIN MÜZİK EĞİTİMİ

ÖZEL EĞİTİM GEREKTİREN ÇOCUKLARIN MÜZİK EĞİTİMİ

Müziğin bir terapi aracı olarak yüzyıllardır kullanıldığı bilinmektedir. Eğitimciler de müziği, uzun yıllardır sosyalleşmeye cesaret vermek, öğretimi artırmak ve eğitmek için etkili bir araç olarak kullandıkları bilinmektedir.

Müzik, özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerin eğitimlerinde kullanılan tüm gelişim alanlarını destekleyen en etkili ve önemli disiplinlerden biridir. Müzik, engelli öğrencilerle iletişim kurmada yararlanıla bilecek çok etkili bir tekniktir. İletişimde dinleme ve dikkatini yoğunlaştırabilme becerilerinin gelişimi için büyük önem taşımaktadır.

Bu becerilerin gelişiminde ritmik etkinliklerin çok önemli rolü vardır. Eğitim sayesinde öğrenciler ritim tuttura bilirler, işittikleri sesin ritmine uygun vuruş yapabilirler ya da vücut hareketleriyle işittikleri sesi yorumlayabilirler.

Öğretmen müzik çalışmaları yaparken bu çalışmaların süresini öğrencilerin ilgisine ve dikkatini yoğunlaştırabilmesine göre ayarlamalıdır. Dersin işlenişinde öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun etkinlikler belirlenmelidir. Bu etkinlikler arasında ritim, ses çalışmaları, şarkı söyleme, dans ve oyanlar, müzikli öykü ve drama ile kavramların müzikle öğretimi yer almalıdır.

Müzik etkinlikleri sadece müzik dersinde değil, ders dışı diğer etkinliklerle de yapılmalıdır.

Bazı duyusal kapasitelerin çocukta doğuştan var olduğu bilinmektedir. Bunlar, ince ve kalın ses duyusu, zamanlama, kuvvetli veya hafif sesler, materyaller arasındaki ses farklarının duyumudur. İnsan yaşamının hiçbir döneminde bu kapasitelerinin zeka, eğitim ve olgunlaşma gibi etkinliklerden etkilenmediği savunulmaktadır.

   Engellilere müzik aracılığı ile öğretim yapıldığında, çocuklar bir eğitim aldıklarının farkında olmaksızın pek çok şey öğrenebilir ve beceri kazana bilirler.

       Örneğin: Vücudumuz şarkısıyla, çocuklara müzik aracılığı ile vücudumuzla ilgili organlarının tanınması sağlanır.

Engelliler için müzik programlarını planlamadan önce müzik eğitiminin genel amaçlarını gözden geçirmekte yarar vardır.

   Müzik eğitiminin amaçları gelişim alanları göz önüne alınarak şu şekilde sınıflandırıla bilir.

İletişim, farkında olma ve dil gelişimi ile ilgili amaçlar,

Motor gelişim ile ilgili amaçlar,

Zihinsel gelişim ile ilgili amaçlar,

Yaratıcı ve duygusal amaçlar.

Bu çocukların müzik eğitiminde normal çocuklarınkinden farklı amaçlar ön plana geçmektedir;

Müzik dinleye bilme,

Müzik zevki geliştirebilme,

Müziği gürültü ve bağırma sesinden ayırt edebilme,

Hafif ve şiddetli sesleri ayırt edebilme,

Şarkı söylerken sesini ve nefesini ayarlayabilme,

Müzik çalışmalarında uygun davranış gösterebilme,

Grupla şarkı söylerken gruba uyabilme,

Duyduğu sesi taklit edebilme,

Boş zamanlarda müzik dinleyebilme,

Radyo, plak, teyp vb.ni kullana bilme,

Hoşlandığı müziği ayırt edebilme.

 

  Müzik dersinde öğretilecek şarkılar seçilirken;

Şarkılarda kullanılan dilin yalın ve anlaşılır olması,

Şarkıların öğretimde basitten karmaşığa doğru bir yol izlenmesine,

Öğrenci düzeyine,

Şarkıların kültürel değerleri yansıtmasına ve eğitici niteliğinin yüksek olmasına,

Öğrencilerin söyleye bileceği ses sınırına uygun şarkıların seçilmesine dikkat edilmelidir.

Müzik dersi; birlikte şarkı söyleyebilme, basit çalgıları çalabilme, müzik etkinliklerini oyunlaştırmaya yönelik bir şekilde işlenmelidir.

Şarkı öğretiminin yararları:

1.Şarkı daracığı artmaya başlar,

2.Çocuğun dil etkinliği, estetiği artar, yeni denemelere girişir,

3.Şarkı çocuğun kulağını eğitir sesini, ses tellerini uyumlu biçimde kullanılmasını sağlar,

4.Çocukların fiziksel gelişimlerine olumlu yönde etki yapar.

Engelli çocuklar için müzik etkinlikleri planlanırken bazı noktalara dikkat edilmelidir:

Engelin tipi ve derecesi mutlaka yetkili kişilerce belirlenmiş olmalıdır,

Çalışılacak grubun genişliği ve özelliği belirlenmelidir. Kaç çocukla çalışılacağı, grupta aynı özür gurubundan mı yoksa normal veya başka özür grubundan çocuklarında olup olmayacağı belirlenmelidir.

Bireysel çalışma fırsatları olup olmadığı varsa neler olduğu saptanmalıdır,

Çalışmaların sıklığı ve süresi planlanmalıdır,

Grupta uyumsuz, grubun çalışmalarını bozabilecek veya benzeri problemi olan çocukların olup olmadığı; varsa problemlerinin ne olduğu ve bu çocuklarla ilgili ne gibi çalışmalar yapılabileceği, problemin nasıl çözülebileceği tartışılmalıdır.

Engelli çocuklarda müzik, işitme engelli dahil her tür özür tipinde ve hemen hemen her özür derecesinde çocuklara uygun planlandığı taktirde başarı ile kullanıla bilmektedir.

 Eğitimci, gerekli çevre düzeni ve materyal hazırlığını önceden yapmalıdır.

    Eğitimci şarkı söylemekten veya yaptığı etkinlikten ne kadar hoşlandığını, zevk aldığını, mutlu olduğunu çocuklara hissettirmelidir.

   Müzik etkinlikleri, mümkünse dışarıdan gelebilecek seslerden uzak, sessiz bir ortamda yapılmalıdır.

   Eğitimci kullanılacak aletleri ve çocukların pozisyonlarını da ayarlamalıdır.

Engelliler, bireysel müzik etkinliklerinden çok grup etkinliklerinde başarılı olabilirler. Bu nedenle küçük grup çalışmaları daha yararlı sonuçlar sağlayabilir.

   Bu çocuklar için müzikten dinleyerek zevk almak çok önemlidir. Çünkü genellikle bu zevki dinleyici olarak doyurmak zorundadırlar. Bu nedenle de iyi ve güzel müziği sevdirmek, doğru dinleme alışkanlığı geliştirmek, teyp, radyo, plak gibi aletleri kullana bilmeyi öğretmek gerekir.

Müzik dersi, müzik yapmadaki davranışların yanı sıra müzik dinleme alışkanlıklarının da verilmesini sağlamalıdır. Bu nedenle bu derste, halk ozanı, yorumcu gibi kişilerle öğrencileri karşılaştıracak olanaklar yaratılmalı, müziğin doğru seslerden dinlenmesine olanak sağlanmalıdır.

Öğrenciler, okulda ve çevrede yapılan müzik etkinliklerine, konserlere götürülerek hem söyleyici hem de dinleyici olarak bu etkinliklere katılmaları sağlanmalı, bu yolla sosyalleşmelerine yardımcı olunmalıdır. Ayrıca diğer öğretmenlerle iş birliği sağlanarak bu öğrencilerin müzik dersini normal yaşıtları ile bir arada yapmasına önem verilmelidir.

Müzik eğitimi alan çocukların zaman içinde kendilerine güvenleri artmış ve diğer eğitim alanlarında da bu güven duygusunu sürdürmüşlerdir.

Spastik çocuklar da iyi bir müzik dinleyicisidirler. Bu çocuklar için şarkı söylemek ve oyun oynamak büyük bir mutluluktur. Bu çocuklar birlikte şarkı söylemek ve hareket etmek isterler.

DÜNDAR COŞKUN

GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ

ZİHİNSEL ENGELLİLERİN EĞİTİMİ A.B.D