ZİHİNSEL ENGELLİLERDE HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİ

ZİHİNSEL ENGELLİLERDE HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİ

Zihinsel Engellilik

Zihinsel engellilik; gelişim süreci içerisinde genel zihinsel işlevlerde normallerden önemli derecede gerilik bunun yanında uyumsal davranışlarda yetersizlik görme durumudur.

Zihinsel Engellilerde Eğitsel Sınıflandırma

45–75 arası eğitebilir zihinsel engelli

25–44 arası öğretilebilir zihinsel engelli

24 ve aşağısı ağır zihinsel engelli

Hayat Bilgisi, "öğretimde toplulaştırma" ilkesinden hareketle oluşturulmuş bir derstir.

Genel olarak, doğa ve toplum bilimleri anlamına ilişkin, çağın gerektirdiği en temel bilgi, beceri, tutum, düşünce ve değerlerin seçilip, örgütlenmesiyle " çocukları yaşama hazırlama ve yaşam bilinci oluşturma" işlevini üstlenmektedir.

Bundan dolayı Hayat Bilgisi, çocukların eğitim süreciyle iyi bir insan, iyi bir vatandaş olması, çevresine etkin bir biçimde uyum sağlaması için gereken temel davranışları kazanmasına aracılık eden ilk ders olarak tanımlanabilir.

Hayat Bilgisi öğretiminin ilkeleri

Çocuğa Görelik

Somuttan Soyuta

Yakından Uzağa

Bilinenden Bilinmeyene

Kolaydan Zora

Yerellik (Mahallilik)

Hayatilik (Yaşamsallık)

Güncellik

Zihinsel engellilere yönelik hazırlanan eğitim programlarında yer alan "Hayat Bilgisi Dersi" konuları, çocukların doğal ve toplumsal çevrelerini tanımalarına, içinde bulundukları çevreye yönelik becerilerin kazandırılmasına hizmet edecek şekilde hazırlanmıştır.

Yetersizliği olmayan çocuklar, Hayat Bilgisi dersinde ele alınan konuların büyük çoğunluğunu çevreyle etkileşim sonucunda kendi kendilerine öğrenmektedirler.

Ancak zihinsel engelli çocuklar grup içi ilişkilerinde genellikle başkalarına bağımlıdırlar.

Kendi başlarına hareket etmeleri, sorumluluk almaları, kolayca arkadaşlık kurabilmeleri akranlarına göre daha zor olmaktadır.

Düşük Performans Gösteren Öğrenciler İçin Düzenlenen Programlar

İlköğretim Okulu Orta Düzeyde Öğrenme Yetersizliği (Eğitilebilir) Olan Çocuklar Eğitimi Programı

Eğitim Uygulama Okulu Eğitim Programı

İş Okulu Programı

Otistik Çocuklar Eğitim Programı

HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İnformal Değerlendirme Teknikleri

Öğretmen Kontrol Listeleri

İnformal Ölçme Envanterleri

Ölçüt Bağımlı Testler

Anket ve Görüşmeler

İş Örnekleri ve Öğrenci Dosyası(portfolyo)

Beceri Analizi

Kavram Analizi

Hata Analizi

Öğretmen Kontrol Listeleri

Öğrenciyi tanıyan bireylerden, ölçülmek istenen alanla ilgili yeterliklerini belirlemek amacıyla kullanılan, açıklamalı sorulardan oluşan informal bir değerlendirme aracıdır.

Amacı:Öğrencinin hayat bilgisi becerilerindeki yeterliklerini izlemek ve belgelemektir.

İnformal Envanterler

İnformal envanterler öğrencinin güçlü ve zayıf olduğu alanların neler olduğunu belirlemek amacıyla kullanılan araçlardır. Örnek:Öğrencinin ders konularından hangilerini öğrenip öğrenmediğini anlamak için  bir soru dizisi hazırlanabilir.

Ölçüt Bağımlı Testler

Öğretim süresince öğrencinin performansını değerlendirerek, öğrencinin öğretimsel amaca doğru gelişimini izlemeye imkan veren bir değerlendirme tekniğidir.

Öğretim öncesinde;öğrencinin düzeyini belirlemek

Öğretim sırasında;öğrencinin gösterdiği ilerlemeyi kaydetmek

Öğretim sonrasında;öğrencinin öğretim amaçlarını gerçekleştirme düzeyini belirlemek için kullanılır.

Anket ve Görüşme

Anket: Öğrencilerin hayat bilgisi dersi ile ilgili davranışları hakkında bilgi elde etmek amacıyla öğrenci, anne-baba ya da öğretmen tarafından cevaplandırılması tasarlanan bir dizi soru grubundan oluşan informal değerlendirme tekniğidir.

Görüşme : Öğrencilerin davranışlarına ve gelişimine ilişkin bilgi elde etmek amacıyla anne-baba, öğretmen ya da öğrencinin kendisi ile yapılan yüz yüze görüşmelerdir.

İş Örnekleri ve Öğrenci Dosyası

Öğrenci Dosyası:Öğrencilerin sınıfta, okulda ve evde yaptığı ürünleri içeren bir gelişim dosyasıdır.

Beceri Analizi

Beceri analizi, bir beceriyi alt basamaklarına ayırma işidir. Beceri analizi yapılırken alt basamakların belirlenmesinde farklı yollar izlenebilir.

Kavram Analizi

Bir kavramın ilişkili ve ilişkisiz niteliklerinin belirlenmesi işidir.

Kavramın ilişkili nitelikleri, kavramı tanımlar ve onun benzer örneklerini oluşturur.

İlişkisiz nitelikleri ise kavramı tanımlamayan ancak kavramın yapısında var olan niteliklerdir.

Hata Analizi

Hayat bilgisi konularında öğrencilerin performansını belirlemede yararlanılan ve yaygın olarak kullanılan bir tekniktir.

Öğrencinin hedef beceriyi gerçekleştirmediği durumlarda,sorunun nerede olduğunu belirlemek için kullanılan tekniktir.

Hayat Bilgisi Öğretiminde  Kullanılan Yöntem ve Teknikler

Anlatım

Tartışma

Örnek Olay

Gösterip Yaptırma

Problem Çözme

Bireysel Çalışma Yöntemi

Beyin Fırtınası

Gösteri

Soru Cevap

Rol Yapma

Drama

Benzetim

Mikro Öğretim

Gözlem Metodu

Bilgisayar Destekli Öğretim

Doğrudan Öğretim

Programın Desenlenmesinde İzlenecek Basamaklar

Uzun ve kısa dönemli amaçların belirlenmesi,

Gerekli ön becerilerin belirlenmesi,

Becerilerin sıralanması

Öğretim işlemlerinin seçilmesi

Öğretim formatlarının düzenlenmesi,

Örneklerin seçilmesi,

Uygulama ve gözden geçirme etkinliklerin belirlenmesi

Gelişmeleri izleyerek öğretimin geliştirilmesi

Hayat Bilgisi Öğretiminin Planlanması

Kaba değerlendirme yapın.

Gereksinimleri belirleyin.

Ayrıntılı değerlendirme yapın.

Öğretim planınızı oluşturun.

Çalışmalarınızı değerlendirin.

Hayat Bilgisi Öğretiminde Kullanılan İpuçları

Sözel ipuçları ;öğretmenin ,öğrenciden yapmasını istediği davranışın sözel olarak ifade edilmesidir.

Model  olma; bir  davranışın  kazandırılması   sırasında, kazandırılacak   kişi   tarafından   o   davranışın bütününü veya bir bölümünün nasıl yapılacağının gösterilmesidir.

Fiziksel yardım; öğrencinin bir davranışı gerçekleştirmesi için elle yapılan yardımdır.

Hayat Bilgisi Öğretiminde Kullanılan Pekiştireçler

Birincil pekiştireçler; yiyecek içecek gibi pekiştireçlerdir.

İkincil pekiştireçler

Nesnel pekiştireçler ;oyuncak ,bireyin kullanabileceği eşya vb

Etkinlik pekiştireçleri ;sinemaya gitmek,tv seyretme,oyun oynama gibi uğraşlardır.

 Sosyal pekiştireçler;gülümseme, kucaklama onaylama,alkışlama vb uyaranlardır.

Sembol pekiştireçleri ;Uygun davranışı gösterildiğinde öğrenciye verilen yıldız jeton vb araçların, istenilen ölçüde hazırlandığında, öğrencinin ödüllendirilmesidir.

Pekiştireç kullanırken dikkat edilecek noktalar:

Hangi davranışların pekiştirildiği izlenmeli,

Anında pekiştireçler sağlanmalı,

Pekiştireçler kolayca doyum sağlamamalı,

Pekiştireçler kolay ulaşılır ve kolay uygulanır olmalı,

Pekiştirecin niteliği ve niceliği izlediği davranışın önemine uygun  olmalı,

Pekiştireçler çeşitlendirilmelidir.