DANSLA TERAPİ

 

DANSLA TERAPİ

Toplum ve insanların değişik problem ve sıkıntıları vardır ve insanlar bu problem ve sıkıntılardan kurtulmaya ihtiyaç duymaktadırlar. Drama ve hareket, problem ve sıkıntılarla baş etmek için kullanılan yöntemlerdendir. Dans ve hareket kesinlikle tedavi edicidir (terapatiktir), çünkü her ikisi de insanın tabiatında yani yaşamında vardır.

Terapi, problem ve sıkıntılardan kurtulmayı sağlayacak farklı bakış açıları kazanmak demektir. Öte yandan terapinin açıklanması oldukça çok yönlüdür, kişilerin eğitimi ve yorumuna göre farklılık gösterir.

ENGEL GRUPLARINDA DANS

A. Görme Engelliler

Görme engelli kişiyi canlandırmak, harekete geçirmek ve etkin olmasını sağlamak için duyularının geliştirilmesi gerekir. Yürüme, oturma, dolaşma, koklama, hissetme vb. gibi pratiklerle kişinin güven duygusu gelişir. Görme engelli kişiye günlük yaşamında seslerin kullanılmasıyla yardımcı olunabilir. Kişiye değişik müzikler dinletilmeli ve müziklere uygun hareketler oluşturması sağlanmalıdır. Birlikte yapılan uygulamalarla kişi dans etmeyi çok iyi bir şekilde öğrenebilir. Bazı görme engelli kişi ve çocuklar, normal insanların gözleri kapalı iken yaptıkları dans alıştırmalarından daha iyi ve daha güvenli hareket edebilme yetkisine sahiptir.

Görme engelli birey, duyduğu müziğe ilişkin duygularını hareketlere döküp hareketlerle kendini ifade edebilir. Ancak bazen görme engelli bireylere kendilerini rahatlatmak için bağırma ve gürültü yapma ardından da tekrar sessizliğe gömülme çalışmaları yaptırmak gerekmektedir.

B. İşitme Engelliler

İşitme engeli, dans konusunda güçlükle yardımcı olunan bir durumdur. Total işitme kaybı olan kişilerde ise durum biraz daha zorlaşır. İşitme engelli bireyler hareketleri kopyalama yoluyla dans edebilirler ve okuma becerisini kazandıklarında, dans görsel yanı ile birlikte kombine olarak gerçekleştirilebilir.

İşitme engelli bireylerde, değişik yönlere sallanma, dikey düzlemde bulunduğu yerde hareket ederek ve yatay düzlemde yer değiştirme şeklinde hareketler kullanılarak denge sorunlarına yönelik çalışmalar yapılabilir.

Bu tip insanların, özellikle de total işitme kaybı olanların müziği veya sesi hissetmesi için ellerini yere veya davula vurarak ses çıkartma çalışmaları, müziğin titreşimini hissettirme çalışmaları yaptırılmalıdır. Dudak okuyabilen veya orta derecede kaybı olanlar için de hikâye anlatma ve bunun dansını yapma çalışmaları da zevkli olabilir.

C. Fiziksel Engelliler

Bazı fiziksel engellere sahip kişilerin hareketleri sınırlı ve yetersiz olabilir. Genellikle dans etmeye yönelik çalışmalarla hareket becerileri artırılabilir. Bacak ve kolların ayrı ayrı kullanılmasıyla ağırlık transferleri gerçekleştirilir ve daha ileri hareketler geliştirmeleri sağlanır.

Tekerlekli sandalye kullanan ve diğer hareketleri çok kısıtlı olan bireyler, hareketli organlarını hareket yeteneğine göre sallayarak, el çırparak, başını hareket ettirerek, gözlerini hareket ettirerek dans edebilirler. Fiziksel engelli çocuklar ve yatağa bağlı olanlar için de el ve parmak kuklaları kullanılabilir.

D. Otizm

Başlangıçta bu bireylerle yapılan etkinlikler çok basit ve düzenli olmalıdır. İlk hareketler ve işlevler normal değil iken ilerleyen aşamalarda normale yakınlaşmaktadır. Çalışmalara akraba, eş, dost, arkadaşlar katılmalıdır. En iyi derecede sosyal yaşantı sağlanmalı, oyunlar oynatılmalıdır.

Bu bireylerle yapılan çalışmada önemli bir nokta da su ile oyunlardır. Su ile oyunlarda çocuğun annesinden yardım alınabilir ve çalışmalar birlikte sürdürülebilir. Sevdiği nesne ve oyuncaklar da kullanılabilir.

Tekrarlar hâlinde yapılan çalışmalarda çamur veya su sıçratma, fışkırtma vb. yapılabilir. Bu çalışmalara daha sonra su içerisinde dansla devam edilebilir.

İlerlemek için özel çalışmalar yapılmalı, iletişimin farklı bir yönü olan hareketlerle iletişim kurmalı ve hareketleri geliştirerek dansa doğru yönelmelidir.

Anlatılan dans terapi çalışmaları engelli bireylerin rahatlaması ve boş vakitlerini değerlendirmelerinde önemli bir yöntemdir. Basitten zora, içten dışa doğru bir yol izlemesi gereken bu çalışmalarla engelli çocuk ve gençlerin daha iyi bir sosyal gelişim sağlamaları da mümkün olacaktır.

Mübeccel GÖNEN

Hacettepe Üniversitesi

Ev Ekonomisi Y.O.Çocuk Gelişimi

ve Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi

KAYNAKÇA

GÖNEN, M. Çocuk Eğitimi ve Yaratıcılık,METGE.MEBYayınevi, Ankara, 1997.

GÖNEN, M. Çocuk Edebiyatı, Basılmamış Ders Notları.

GÖNEN, M.”Özürlü Çocukların Eğitiminde Drama Yöntemi ve Dansla Terapi, Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, 1.ÖzürlülerŞûrası,”Çağdaş Toplum Çağdaş Yaşam ve Özürlüler, Ön Komisyon Raporları, Takav Matb. Y.A.Ş., 1999, Ankara.

GÖNEN, M. ve ark. Özürlü ÇocuklarınEğitiminde Drama,Aşama Matbaası, Ankara, 1998.

GÖNEN, M.; UYAR,N. ÇocukEğitiminde Drama,EpsilonYayınevi, İstanbul, 1998.

HODGSON, J. The Uses of Drama, London,Eyre MethuenLTD., 1972.

IRWIN,E. Drama Therapy in Diagnosis andTreatment,Child Welfare, LXV, 4, (July, August 1986), 347-357.

JENNİNGS, S. Remedial Drama, London,A&C BlackLimited 1984.

JUDD, M.Drama, Physical andCreative Activities for the Mentally Handicapped, Ed.Graham Upton, London,Chambridge University Press, 1981.

KALYON, T.A. ve ark. BedenselEngelli Sporlarda Kurallar Kitabı, T.C.Başbakanlık,Gençlik ve SporGenel Müdürlüğü, Özürlüler SporFederasyonu Yayını, 1995, Ankara.

MCCASLIN, N. Creative Drama in the Classroom, New York, Longman Inc., 1984.

POLISINI,J.K. Childrens Theatre,Creative Drama and Learning, New York, University Press of America, Inc., 1986.