Otizmde Kullanılan Eğitim Programları

LOVAAS YÖNTEMİ



Çocuğun zayıf ve kuvvetli tarafları araştırılmadan,ceza ile istenilmeyen davranışların yok edilmesine bastırılmasına ve taklit ile öğrenilmesine çalışılır. Çocuğun neleri sevdiği tespit edilir. Doğru cevap ya da doğru davranış anında ödüllendirilir. Ses tonumuzla “ bravo,aferin ”uyarıları verilir. Eğitimin başında genellikle bir yiyecek olur.sık sık ve azar azar verilir.istenilen davranış yerleşince somut ödül soyut ödüle dönüştürülür. Hayır derken sert bir ses tonu,aferin derken yumuşak bir ses tonu kullanılır. Alıştırmalar günde bir iki saat yapılır. Bir alıştırmayı sözel yardım ile on defadan sekizinde doğru yapınca bir sonraki alıştırmaya geçilir. İlk öğreneceği komutlar “ otur,bana bak, düzgün dur vb” olmalıdır. Çalışmalar arasındaki kısa aralarda çocuğa sevdiği şeyler yaptırılır. Eskiler devamlı tekrarlanır.Yeni alıştırmalar arasına serpiştirilir. Bir alıştırma için 15 dakika önerilir. Otizimli çocuklar için çerçeve çok önemlidir.O çerçeveyi ve kuralları önce siz koymazsanız o kendi kurallarını koyar.Konulan kurallardan taviz verilmemelidir.Aksi takdirde program çöker.


TEACCH PROGRAMI


Otizmi farklı bir düşünce tarzı olarak yorumlar.Bu programa göre bireylerde iki değişik kültür vardır.Yeni bir kültür ile tanışan kişi yine eski kültürüne göre düşünür,değerlendirme yaparsa;yeni kültürü anlamaz ve dışında kalır. Bu iki kültür arasında tercümanlığı yapacak olan kişiler anne baba ve eğitmenlerdir. Otizmin kendine özgü kültüründe şu özellikler görülür: Düşünceleri somuttur Soyut düşünemedikleri için anlama ve anlayarak konuşma zorlukları vardır. Yankı konuşması(ekolali)yaparlar ama dili anlamazlar. Detayları görürler ama birleştirme,genelleştirme,transfer etme özellikleri çok zayıftır. İyi bir hafızaları olmalarına rağmen kullanmakta zorluk çekerler. Dikkatlerini en iyi görme ile kullanırlar. Parçaları birleştirme,organize etme onlar için zordur. Oyundaki sembolleri yakalayamazlar. Başkalarının bakış açısından göremedikleri için yorum yapamazlar. Güdüleri somuttur. “şimdi” ve “ burada ” yi yaşarlar. Yorumları somuttur.Sözleri kelime anlamı ile anlarlar. Hayal kurmadan yoksundurlar. Sosyal kurallarda zorluk çekerler. Otizm kültürü dışında herbirinin bireysel bir kültürü de vardır. Hiç ses duymak istemeyebilir. İnsan sesi duymak istemeyebilir. Saç ve tırnaklarını kestirmeyebilir. Sürekli bedensel temas isteyebilir ya da dokunulmak istemeyebilir. Acıya dayanıklı olabilir. Yap boz oyunlarına düşkün olabilir. Yeni hareketleri zor öğrenebilir(takla atmak,salıncağa binmek vb) Arabaya binmeyi sevebilir ya da nefret edebilir. Teacch programının amacı,çocuğu mümkün olduğu kadar bağımsız yapabilmektir. Eğitim teke tek başlar. Amaç;evde,okulda,çevrede az yardım ile ya da yardımsız bir gelecek hazırlamaktır. Teacch programı uzman ve aile işbirliğine dayanır. Teacch programında, üç alanda çalışılır. 1. Çocuk: Çocuğu anlamak Bireysel öğrenme programını ortaya çıkarmak(performans belirlemek). Bireysel eğitim programını somutlaştırmak 2.Aile: Aileye bilgi vermek Aile ile duygusal dayanışmada bulunmak Aileye tavsiyeler ve somut önerilerde bulunmak 3.Okul: Okula bilgi vermek Okula somut önerilerde bulunmak




HANEN PROGRAMI


Hanen programını üç temel kural üzerine kurmuştur.

KURAL 1. Çocuğun iletişimde lider olmasına izin verin. -Gözlemek -Beklemek -Dinlemek Yüz yüze olun Çocuğun ilgilerini takip edin ve ilgisini fazlası ile çekebilecek durumlar yaratın. a) Taklit edin b) Dillendirin c) Yorumlayın d) Katılın ve çocukla oynayın İletişimde,karşılıklı olmasına dikkat ederek sıra alın.Zor çocukları,liderliğine teşvik etmek için; a) Çok sevilen oyuncakları kullanın b) Günlük herhangi bir durumu sevilen bir aktiviteye dönüştürün. c) Çocuğun ihtiyaçlarını önceden tahmin etmeyin. d) Sosyal rutinleri kullanın.

KURAL 2. Anı paylaşmak için dilinizi ve davranışlarınızı çocuğa göre düzenleyin. Sosyal rutinler. a) Ortak dikkati sağlayın b) Çocuğun iletişimde sıra almasını sağlayın Fazla konuşmaları azaltmak, a) Yavaş olun iletişimi durduran değil sürdüren sorular sorun c) Dili çocuğun anlayabileceği şekilde uyarlayın

KURAL 3. İletişime dil ve deneyiminizi katın. İsimlendirin Betimleyin Mimik ve hareketler kullanın Yavaş olun Anahtar kelimeleri abartın Konuşmalarınızın konu ve içeriğini çeşitlendirin Çocuğun oyununu zenginleştirin