Tuberoskleroz (Bournville hastalığı)

ÖZET
Tuberoskleroz zeka geriliği, epilepsi ve santral sinir sistemi ile visseral dokularda hamartomlarla karakterize nadir görülen
otozomal dominant bir hastalıktır. Tuberosklerozun komplet formu pulmoner tutulum olan hastalarda sık değildir. Tuberosklerozlu
hastaların %1’inde lenfanjiyoleyomiyomatozise benzer pulmoner tutulum olur ve bu hastaların tamamı kadındır.
Mikronodüler pnömosit hiperplazisi tuberosklerozda yeni tanımlanmış nadir bir pulmoner tutulum şeklidir ve erkek
olgularda da bildirilmiştir. Tuberosklerozda pulmoner tutulum kötü prognoz gösterir. Progressif hastalık sıktır ve semptomlar
başladıktan sonra 5 yıl içinde ölüm beklenir. Makalemizde difüz mikronodüler pulmoner tutulum ve bilateral renal
anjiyomyolipom tespit edilen iyi prognostik seyir gösteren 53 yaşında bir erkek hastayı sunduk. Onsekiz yıl önce semptomları
başlayan hastamız terminal dönemde olup, dolaşım, solunum ve böbrek yetmezliği gelişmiştir.
Giriş: Tuberoskleroz göz, deri, beyin, kalp ve böbrekler gibi çok sayıda organı tutabilen, anormal doku büyümeleri sonucu iyi huylu tümörler, hamartomlar ile seyreden, sıkça görülen, otozomal dominant geçişli kalıtsal bir nörokutanöz hastalıktır. Tuberoskleroz kompleksi (TSC) otizm ile sıklıkla beraberlik gösterir.
Amaç: Bu çalışmada TSC’ nde otizm sıklığı, otizm ile infantil spazm (İS) varlığı ve zeka geriliği arasındaki ilişki araştırılmıştır.

Materyel ve Metod: Çalışmaya Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Çocuk Nörolojisi Birimi’ nde 1999-2005 yılları arasında takip edilen 5 yaş ve üzerinde, 6’ sı kız, 11’ i erkek 17 TSC hastası alındı. Hastalar klinik, CARS ve DSM IV kriterleri ile değerlendirildi.

Sonuçlar: Hastaların %35.3’ ünde (6/17) otizm saptandı. Otizm, İS ve zeka geriliği ile yüksek oranda birliktelik gösterse de istatistiksel olarak anlamlı değildi.

Tartışma: Otizm TSC’ nde sık olarak görülmektedir, çalışmamızın sonuçları da bunu desteklemektedir. İS ve zeka geriliğinin TSC’ nde otizme neden olduklarına dair kesin kanıt olmasa da güçlü bir birliktelik görülmektedir.


Tuberoskleroz (Bournville hastalığı) nadir görülen,
otozomal dominant geçişli bir hastalık olup görülme
sıklığı 1/27.000- 1/100.000’dir. Klasik klinik triadı
epilepsi, mental retardasyon ve dermal anjiyofibromdur.
Hastalığın primer histolojik lezyonu hamartomdur.
Hastalarda cilt ve santral sinir sistemi (SSS)
tutulumu dışında periungual fibrom, böbrek, akciğer,
kemik ve kalp tutulumu da izlenebilir (1). Akciğer
tutulumu olan olgularda cilt ve SSS tutulumu,
yani klasik triad bulguları sık olmayıp hastalık genellikle
inkomplet formdadır (1-3). Tuberosklerozda akciğer
tutulumu %1’den daha azdır (1,2). Akciğer tutulumu
genellikle lenfanjiyoleyomiyomatoziste
(LAM) görülen akciğer tutulumuna benzer ve bu olguların
tamamı kadındır. Mikronodüler akciğer tutulumu
yeni tanımlanmış nadir görülen bir tutulum
şekli olup erkek olgularda da bildirilmiştir.

Tüberoz skleroz (TS), tüberoz skleroz kompleksi (TSK), epiloia, ya da Bourneville hastalığı, ender görülen, beyinde ve böbrekler, kalp, gözler, akciğerler gibi hayati organlarda ve deride iyi huylu tümörlerin oluşmasına neden olan multisistemik bir genetik hastalıktır.

Belirtilerin arasında nöbetler, gelişimsel gecikme, davranışsal sorunlar, deri anomalileri, akciğer ve böbrek rahatsızlıkları bulunur.

TSK, sırasıyle hamartin ve tüberin proteinlerini kodlayan TSK1 ve TSK2 genlerinde oluşan mutasyonlar nedeniyle ortaya çıkar.

Bu proteinler hücre büyümesini ve çeşitlenmesini kontrol eder ve tümör büyümesini engeller. Hastalığın adı Latince kabarma anlamına gelen tuber sözcüğü ile Yunanca sert anlamına gelen sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur ve ölen hastaların beyinlerinde bulunan, yumru adı verilen kalın, sert ve soluk renkli giri nedeniyle verilmiştir.

Bu yumrular ilk defa Desire-Magloire Bourneville tarafından tanımlanmıştır, hastalığın kortikal bölgelerde oluşmuş hali hala Bourneville hastalığı olarak adlandırılabilmektedir.